Hujayra yadrosi, tuzilishi, vazifalari

Krossingover meyotic rekombinatsiya

Gomologik xromosomalarning o'xshash uchastkalari bilan almashinuvi. Krossingover natijasida genlarni yangi kombinatsiyalari yuzaga keladi. Krossingover – reduksion bo‘linishda konyugatsiyalanadigan gomologik xromosomalarning xromatidalari o‘rtasida o‘xshash qismlar (genlar) ning o‘rin almashtirishi. Xromosoma uchun eng xarakterli bo’lgan holat krossingover paxitena stadiyasida o’tadi. Paxitena – qalin iplar stadiyasi Diplotena – ikkilangan iplar stadiyasi

11. 
    Mitoz va unga hujayralarning tayyorgarlik holati. Mitotic sikl
    

Interfaza uchta davrdan iborat: sintezdan avvalgi G1, sintez S, sintezdan keyingi G2 davri. Sintezdan avvalgi davr hujayra hajmining ortishi va DNK sinteziga tayyorgarlik davri. Bu davrdagi hujayra hajmining ortishi sintez davridagi DNK sintezi uchun sharoit hisoblanadi. G1 davrda DNK va RNK metabolizmi fermentlari sintezlanadi. Sintetik davr hujayra siklining asosiy davri. Uning blokadasi (qurshovi) siklni to'xtatib qo'yadi. DNK sintezisiz hujayralar mitotik bo'linmaydi. Bundan ikkita bo'linish orasida replikatsiyaning bo'lmasligi mustasnodir. S davrning davomiyligi DNK replikatsiyasining o'tish tezligiga bog’liq, har xil hujayralarda turlicha 30 minutdan 7 soatgacha. S davrning o'tishi uchun zarur RNK va oqsillar sintezi G1 davrda boshlangan bo'lib, bu yerda davom etadi. DNK sinteziga parallel ravishda sitoplazmada gistonlarning sintezi va ularning yadroga migratsiyasi (o'tishi), ularning DNK bilan bog’lanishi amalga oshadi. Bu darvda rRNK sintezlanib, u G2 davrda mitozning borishi uchun ishlatiladi.

12. 
    Mitozda xromosomalar harakati. Mitotic indeks.
    

Profazaning boshlarida nozik iplar profaza xromasomlari ko‘rinadi. Profazaning o‘tishi bilan xromosomalarning kondensasiyasi kuzatiladi. Bunda xromasomlar qisqaradi, yo‘g‘onlashadi. Bu jarayon xromatid iplarining spirallanishi bilan bog‘liq. Metafazada xromosomalar ekvator tekisligida, ya’ni bo‘linish duki tekisligida joylashadi. Metafazaning boshlanishini metakinez deb ataladi. Metafazaning boshlarida xromosomalar oldingi yadro chegarasida bir xil tarqaladi. Xromosomalar asta-sekin markazga yo‘naladi, bir tekis sentromerli qismi bilan markazda joylashadi. Metafaza plastinkasini hosil qiladi. bunda xromosomalar bo‘linish duki bo‘ylab joylashadi. Metafazaning oxiriga kelib xromosomalar harakatdan to‘xtaydi, bir tekis bir-biridan ma’lum oraliqda joylashadi, sentromera esa bo‘linish dukining markaziga joylashadi, xromosom elkalari esa chetda joylashadi. Xromosomalarning bunday joylanishiga “ona yulduzi” deb ataladi. Bu holat hayvon hujayralari uchun xos. O‘simlik hujayralarida metafazada ekvatorial tekislikda tartibsiz joylashadi. Metafazaning oxirida, qiz xromatidlar bir-biridan itarila boshlaydi, oraliq ko‘rinadi, lekin xromatidlar bir-biridan ajralmagan bo‘ladi, ularning elkalari bir-biriga parallel joylashadi Anafazada xromosomalarning barchasi, sentromerli qismidan bog‘liqni yo‘qota boshlaydi, sinxron holda bir-biridan uzoqlashadi. Hujayraning qarama-qarshi qutblariga yo‘naladi. Telofazada esa xromosomalar harakati to’xtaydi.

13.