I a очиқ Ўзанларда (каналларда) сув оқимининг текис ҳаракати

б) А.А.Черкасов усули билан лойиҳалаш

Ўзандаги рухсат этиладиган ювилмайдиган оқим тезлигининг қиймати А.А.Черкасов формуласига асосан аниқланади:

_ю = ₀ R^1/3

Бу ерда: ₀ – тупроқ турига боғлиқ бўлган энг юқори ювилмайдиган тезликнинг гидравлик радиус R = 1 м бўлгандаги қиймати, жадвалдан олинади.

Ечиш тартиби:

1. 
   Каналдаги сув сарфи ва тупроқ турига мос келувчи ₀, m, n – қийматлари жадвалдан ёзиб олинади (иловада: 7, 8, 9 жадваллар).
   
2. 
   Канал тубининг кенглинги С.А.Гиршкан формуласи ёрдамида аниқланиб, унга энг яқин бўлган стандарт қийматгача яхлитланади:
   

b = AQ^x

3. 
   Каналнинг нишаблигини ва сувнинг чуқурлигини аниқлашда иккита тенгламани биргаликда ечишга тўғри келади. Черкасов формуласи бўйича сув сарфи:
   

⁽¹⁾

Шези-Маннинг тенгламасидан Шези коэффиценти учун Маннинг формуласини қўйсак:

(2)

кўринишга келади. 1 ва 2 тенгламаларни h – нинг функцияси сифатида ёзиб оламиз:

h-га ихтиёрий қийматлар бериб ва функцияларини ҳисоблаймиз. Ҳисобни жадвалда келтирамиз.

6- жадвал

, м	, м^2	, м	, м

Жадвалдаги қийматлар асосида ва графикларни чизамиз ва оқим чуқурлиги ( )-га мос параметрнинг қийматини топамиз.



6 -расм. ва графиклари.

4. Графикдан - нинг қийматини олиб, канал туби нишаблигини ҳисоблаймиз: