I bap. Sóylew hám tildi uyreniwde pisixologik protseslerdin áhmieti

Juwaqlaw
Házirgi dáwirde mekteplerde sabaqtı jańa pedagogikalıq texnologiyada oqıtıwda oqıwshılardıń sózlik baylıǵın rawajlandırıwǵa ayrıqsha dıqqat qaratılǵan. Bul ushın súretlerge qarap tekst dúziw, óz betinshe bayan, shıǵarma jumısların jazıw, ekskursiya boyınsha shıǵarma, átiraptaǵı waqıya-hádiyselerge óz pikirlerin bildiriw h.b. jumıslar islew maqsetke muwapıq keledi. Hár qıylı oyınlar, krossvordlar, jarıslar, ádebiy kesheler oqıwshılardı óz betinshe oylawǵa, pikirlewge úyretedi. Kópshilik jaǵdaylarda muǵallim oqıwshılarǵa grammatikalıq qaǵıydalardı úyretedi de, sózden paydalanıw jollarına, sózlik baylıǵın asırıwǵa dıqqat berilmeydi. Sonlıqtan, kópshilik oqıwshılar mániles sózlerdi tabıw, frazeologizmlerden, naqıl-maqallardan paydalanıw jolların bilmeydi. Oqıǵan kórkem shıǵarması, ertegi, kinosı h.b. boyınsha óz pikirin bayanlar bere almaydı. Sonlıqtan házirgi oqıtıw metodikasında usı nárselerge ayrıqsha itibar beriw talap etiledi Ulıwma bilim beretuǵın orta mekteplerde, kásip-óner kolledjlerinde, liceylerde belgili bir ilim tarawına, yamasa kásipke baǵdarlanǵan bilim beriw tiykarǵı wazıypalardıń biri. Bilimlendiriw haqqındaǵı nızamında, Kadrlar tayarlawdıń Milliy baǵdarlamasında, házirgi oqıw sistemasında belgili bir baǵdar boyınsha bilim beriwge ayırıqsha dıqqat awdarılǵan. Usıǵan baylanıslı qaraqalpaq tili de orta mekteplerde ashılǵan, qánigelestirlgen klasslarda, akademiyalıq liceydiń gumanıtar baǵdarda tálim alıwshılarına tereńlesken baǵdarda oqıtıladı. Qaraqalpaq tili boyınsha dógerek jumısların sóylew mádeniyatı, leksika boyınsha da shólkemlestiriw múmkin. Sóylew mádeniyatı dógereginde ádebiya til normaları tiykarında sóylewdiń seslik, intonaciyalıq, leksikalıq, grammatikalıq, stilistikalıq tárepleri boyınsha keń túsinik beriw talap etiledi. Tekstlerdi oqıw bir-biri menen piker alısıw, magnitafon lentalarına jazılǵan tektlerdi tıńlaw h.b. jumıslar shólkemlestiriw múmkin. Sonday-aq, qaraqalpaq tili dógereginiń arnawlı diywalı gazetasın da shıǵarıwǵa boladı.

Paydanilg`an a`debiyatlar
1. I.A .Karimov Yuksak ma`naviyat- engilmas kuch. Toshkent 2008 y.
2. Barkamol avlod- O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. T-1997 y
3. Kadrlar tayyorlashning milliy dasturi. Toshkent-1997 y
4. O`zbekiston Respublikasi “ Ta``lim xaqidagi qonuni”. T-1997 y
5. Rubinskiy.V. Ta`rbiyaviy ish metodikasi. T-1991y
6. N.N.Azizxodjaeva “Pedagogik texnologiya va pedagogik maxorat” Toshkent 2003 y.
7. R.J. Ishmuha`medov «Innovatsion texnologiya yordamida ta`lim samaradorligini oshirish yo`llari»
Toshkent 2004 y
8. U.Seytjanova , T. Esemuratova, A. Dosxodjaeva, G. Matmuratova «Pedagogikaliq sheberlik» No`kis
2005 j.
9. U. Tolipov, M.Usmonboeva «Pedagogik texnologiyaning tadbiqiy asoslari» Toshkent 2006 y.
10. Z.Kurbaniyazova, T.T. Utebaev, J.S. Utepbergenov Pedagogik mahorat.No`kis 2008 j