I. Kirish II. Asosiy qism Mobil aloqa turlari

O`zbekistonda uyali aloqaning 4 avlod standartlarining joriy qilinishi
Joriy yilning sentyabr oyida, O`zbekiston Respublikasining 2 uyali aloqa operatorlari, Toshkent shahrida 10 (o`n) bazali stansiyalar uchun loyihalashtirish va qurish uchun ruxsatnomalar oldilar, va yaqin kelajakda esa, LTE texnologiyalari asosidagi yuqori tezlikdagi ma’lumotlar uzatishning test tajribalari o`tkazilishi kutilmoqda.
ingliz tilidan “standartlarning uzoq muddatli rivojlanishi” degan ma’noni bildiradigan, LTE (Long term Evolution) texnologiyasi, 3G avlodining UMTS (Universal Mobile Telecommunications System – Universal mobil telekommunikasion sistemasi) standartini takomillashtirishning uyali aloqa 3GPP (Third Generation Parthnership Project) loyihasi hisoblanib, LTE Advanced esa, 4G to`rtinchi avlod texnologiyalariga kiritish mumkin. Uning asosiy xususiyati, oldinga avlodlar bilan taqqoslaganda, stasionarlik sharoitlarida 1 GbitG’s tezligigacha yuqori uzatishning teoretik qobiliyati hisoblanadi, bu esa tezkor Internet, mobil videokonferensiya, mobil televideniye, talab bo`yicha HD-video, takomillashtirilgan o`yinlar va hokazolar kabi ma’lumotlar uzatishga yo`l qo`yadi. Uyali aloqa 1G birinchi avlodi faqat ovozlarni uzatishning 14.4 kbitG’sek tezligidagi anologik aloqa (NMT, AMPS standartlari) orqali aniqlanadi, ikkinchi avlod 2G raqamli aloqa (GSMG’GPRSG’EDGE, cdmaOne) – 473,6 kbitG’sek tezligigacha ovoz, audio ma’lumotlarini o`tkazish, uchinchi avlod 3G kanallar kommutasiyasi va paket uzatishlar (UMTSG’W-CDMAG’HSPA, cdma2000 standartlari) –14 MbitG’sewk tezligida multimediya ma’lumotlarini (Internet, audio, oddiy o`yinlar va video) uzatish.
LTE texnologiyalarini, standart sifatida ishlab chiqarish, 2004 yil oxirida boshlangan. Bugungi kunga, butun dunyoda uzatish qobiliyatini kengaytirish uchun, mobil aloqaning oldingi eskirgan avlodlari o`rniga, tarmoqlar modernizasiyalashtirilib, LTE texnologiyalari joriy qilinmoqda.
2009 yil dekabr oyida, Oslo (Shvesiya) shahrida Huawei technologies va TeliaSonera firmalari LTE tijorat tarmog`ini ishga tushurish to`g`risida e’lon qildilar. Tarmoq 100MbitG’sek tezligida ma’lumotlar o`tkazadi, bu esa, mavjud bo`lgan 3G tarmoqlaridan 10 baravar ko`p.
O`zbekiston REspublikasi hududida, 3 yirik kompaniya, uyali aloqaning 3G avlodi xizmatini taqdim etadi, va uyali aloqa 4G to`rtinchi avlodini joriy qilish uchun barcha sharoitlar mavjud. 2009 yilda uyali aloqa kompaniyalaridan biri, 800 MGs diapazonida mobil aloqa 4G xizmatlarini taqdim etish uchun lisenziyani qo`lga karitdi, shuningdek, 2010 yil yanvar oyida boshqa kompaniya, 900, 1800 va 2100MGs diapazonlarida LTEdanfoydalanish lisenziyasiga ega bo`ldi. 2010 yil iyun oyida, shu kompaniyalar 2500-2700 MGs diapazonlarida LTE texnologiyalaridan foydalanish lisenziyalarini oldilar.