I. Kirish qismi

Mavzu: Zaytun daraxti - (Olea europaea L.)ning bioekologiyasi va introduksiyasi.
REJA:
I. Kirish qismi
1.1. Kuzatuv o’tkazish joyi.
1.2. Kuzatuv o’tkazish joyining tuproq iqlim sharoiti.
II. Asosiy qism
2.1 Zaytun daraxtining umumiy tavsifi.
2.2 Zaytun daraxtining bioekologiyasi va introduksiyasi.
2.3 Zaytun daraxtining yetishtirish texnologiyasi.
III. Xulosa va takliflar
IV. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati


I. Kirish qismi

Mamlakatimizda ham zaytun etishtiriladimi, degan haqli savol tug‘ilishi shubhasiz.
– Surxondaryo viloyatining keyingi 20 yillik tuproq va iqlim sharoitini o‘rganildi


– Dastlab Turkiyadan olib kelingan zaytun ko‘chatlarini Surxondaryo viloyatining subtropik hududi – Oltinsoy tumanidagi “Jovli” fermer xo‘jaligi yerlariga ekildi. Zaytun etishtirish borasidagi ilmiy ishlar viloyat va tuman hokimliklari tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. 2002 yilda O‘zbekiston erlarida ilk bor zaytun ko‘chatlari tomir otdi.


2004 yili Toshkent viloyatining Qibray tumanida, 2005 yil Zangiota tumaniga ham zaytun ko‘chatlari ekildi. Nihoyat, Oltinsoy tumanidagi zaytun daraxtlari 2006 yil gullab, hosil berdi va mevalari pishib etildi.


Zaytun daraxti kamida ming yil yashaydi. Agar mamlakatimizda zaytun daraxtini o‘stirib, ulardan hosil olishni yo‘lga qo‘ysak, juda katta yutuqqa erishamiz.Aholini sifatli, shifobaxsh zaytun moyi bilan ta’minlabgina qolmay, uni eksport ham qilish mumkin.


"Qorako‘z" va "Izumrud"


Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev 2016 yil 30 dekabr kuni mamlakatimizning yetakchiilm-fan namoyandalari bilan uchrashuvda fan, ta’lim va ishlab chiqarish integratsiyasini yanada takomillashtirish muhim ahamiyatga egaligini ta’kidladi. Surxondaryo viloyatida olib borgan tajribalar ijobiy samara bergach, ko‘plab fermer xo‘jaliklarida zaytun ko‘chatlari ekila boshlandi. Turli mamlakatlardan, xususan, Ispaniyadan 14, Ozarbayjondan 2, Qrim va Amerikadan 4 xildan zaytun navlari olib kelindi. O‘zbekiston tuproq iqlim sharoitiga moslashtirilgan "Qorako‘z" va "Izumrud" zaytun navlari yaratildi. 2015 yili ular davlat reestriga istiqbolli nav sifatida kiritildi.

Markaziy Osiyoda birinchilardan bo‘lib bir necha yillik adaptatsiya natijasida 17 gradus sovuqqa chidamli 4 xil navga ega bo‘lindi. 2016 yildan boshlab zaytunning sovuqqa chidamli navlarini yaratish borasida Genomika va bioinformatika markazi olimlari bilan hamkorlikda ish olib borilmoqda. Zaytun daraxtining agrotexnikasini o‘rganish va takomillashtirish borasida ham izlanishlarni boshlab yuborilgan.
Bugungi kunda Surxondaryo ,Andijonva Farg‘ona viloyatlaridagi fermer xo‘jaliklar va xonadonlarda zaytunlar o‘stirilmoqda. Zaytun zorlarni yanada kengaytirish, ushbu o‘simlikning yangi navlarini yaratish, bizning iqlimga moslashtirish va hosildorligiga erishish aholini toza zaytun moyi bilan ta’minlash imkoniyatini kengaytiradi, bunday mahsulotlarni chetdan olib kelish zaruratini yo‘qotadi.Ulug‘ donishmandlar dunyoning samari bo‘lgan inson o‘z umrini ezgu ishlarga bag‘ishlamog‘i, shodu xurramlik bilan o‘tkazmog‘i va har jihatdan kamolot sari intilmog‘i zarurligini ta’kidlagan.


I.1.1-rasm.