Ii bob. Olingan natijalar tahlili

Mavzuning dolzarbligi. O‘simliklar turli-tuman kimyoviy tuzilishga va yuqori biologik faollikka ega bo‘lgan tabiiy birikmalarning bitmas-tuganmas manbaidir.
O‘simlik moddalarining kimyoviy tuzilishi va biologik faolligini o‘rganish bir tomondan bioorganik kimyoni rivojlantirib, unda yangi yo‘nalishlar paydo bo‘lishiga olib kelsa, ikkinchi tomondan zamonaviy samarali dorivor vositalarning yaratilishi va tibbiyot amaliyotiga tadbiq etilishiga asos bo‘ladi. Ko‘pchilik sintetik dorivor vositalar hamda antibiotiklarning uzoq vaqt qo‘llanilishi immunitetning pasayishi, allergiya hamda organizmdagi mikrofloraning buzilishiga olib kelishi mumkin. Bugungi kunda turli kasalliklarni davolashda qo‘llaniluvchi o‘simlik moddalaridan tayyorlangan tabiiy dorivor vositalarning o‘ziga xos jihati shundaki, ular, sintetik vositalardan farqli o‘laroq, organizmga salbiy taʼsir ko‘rsatmaydi. Farmatsevtika sanoatida dori-darmon olinuvchi dorivor o‘simliklar juda ko‘p bo‘lib, ular yurtimizning ulkan xazinasi hisoblanadi. Yurtimiz xududlarida 4500 dan ortiq o‘simlik turi uchraydi, shulardan 600 gа yaqini shifobaxsh o‘simliklardir.
O‘simliklarning dorivorlik xususiyatlari ular tarkibidagi fiziologik faol moddalarga bog‘liq. O‘simliklar tarkibida uchrovchi alkaloidlar, kumarinlar, lignanlar, terpenoidlar, steroidlar, uglevodlar, turli fenol moddalar va ularning glikozidlari dorivor moddalar yaratish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.
Delphinium stocksianum turkumiga mansub o‘simliklar asosan alkaloidlarning boy manbalaridan hisoblanadi va ular qadimdan xalq tabobatida keng miqyosda qo‘llaniladi. Zamonaviy farmakologik tadqiqotlar Delphinium stocksianum turkumiga mansub o‘simliklardan olingan ekstraktlar va sof moddalar ichburug‘, gastralgiya, safro haydovchi, potogonik, gomeopatiya, xazm qilish organlari kasalliklarida, oftob urishida (asosan bolalarda), ko‘z kasalliklarida, teri kasaliklarida, tetiklashtiruvchi, tutqanoqqa qarshi, nafas olish kassalliklarini davolashda, balg‘am ko‘chiruvchi, tinchlantiruvchi, o‘sma kasalliklarida qo‘llaniladi.
Hozirga qadar o‘rganilgan 30 dan ziyod turDelphinium stocksianum o‘simliklaridan asosan alkaloidlar, flavonoidlar, antotsianlar, oshlovchi moddalar, bo‘yovchi moddalar, fenolkarbon kislotalar, organik kislotalar, yog‘ moylari, efir moylari, yuqori alifatik spirtlar va boshqa tabiiy birikmalar sinflariga mansub kimyoviy birikmalar ajratib olingan.
Yuqoridagilarni eʼtiborga olgan holda yurtimiz xududlarida o‘suvchi Delphinium o‘simligining asosan alkaloid tarkibi qisman o‘rganilganligi,ammoDelphiniumstocksianumning tarkibi umuman o‘rganilmaganligi sababli, ushbu o‘simlikdanalkaloidlarajratib olishning samarali usullarini yaratish, kimyoviy tuzilishi va farmakologik faolliklarini o‘rganish hamda ular asosida dorivor vositalar yaratish bo‘yicha bajariladigan ilmiy-tadqiqot ishlari nazariy va amaliy ahamiyatga ega bo‘lib, bu yo‘nalishdagi izlanishlarning dolzarbligini belgilaydi.