Ijtimoiy ishning deontologik asoslari

Ijtimoiy ishning deontologik asoslari

1. 
   Deontologiya burch va o‘zini tuta bilish haqidagi ta'limot.
   
2. 
   Kasbiy ijtimoiy ish axloqiy qadriyatlar tizimida deontologiyaning o‘rni va roli.
   
3. 
   Deontologiyaning asosiy kategoriyalari. Burch va vijdon tushunchalari. Ahloqda burch va amaliyotning ziddiyatlari. Burch va majburiyat.
   
4. 
   «Deontologiya» va «kasbiy etika» tushunchalarining munosabati.
   
5. 
   Kasbiy burch va kasbiy javobgarlik, ularning mazmuni va mohiyati.
   
6. 
   Ijtimoiy ishda deontologiyaning asosiy prinsiplari.
   
7. 
   Deontologiya kategoriyalarining ijtimoiy ishning turli ko‘rinishlarida namoyon bo‘lishi.
   
8. 
   Ijtimoiy xizmatchining hurmati va ustunligi. Ijtimoiy ishda deontologiyani shakllantiruvshi omillari
   

Bugungi kunda jamiyatda ijtimoiy barqarorlikni ta'minlashda jamiyatda turli kasb-hunar egalarining o‘z faoliyatiga qanchalik yondoshishiga ham bog‘liqdir. Bu jarayonda esa deontologiya muhim fan sohasi hisoblanadi.

Deontologiya grekcha “deonthos” – “burch” degan ma'noni bildiradi. Bu terminni birinchi bo‘lib Kant qo‘llagan.

Huquq va axlok masalasi uzaro chambarchas bog‘lik bulib, bu deontologik tarbiyalash bilan mustaxkamlanib boradi.

Axlok va huquq ijtimoiy ong va ijtimoiy munosabatlarning sotsial institutlar tomonidan jamiyatda insonlar xulq -atvorini boshkarish shaklidir. Moxiyati jixatidan axlok va huquq jamiyat rivojlanishining ma'lum boskichida ushbu jamiyatning ijtimoiy talabini belgilovchi, irodasini ifodalovchi xulq -atvor normasi xisoblanadi.

Axlokiy xarakterlar va ijtimoiy fikrlar rolining oshib borishi tufayli axlokiy va axloqiy bulmagan (huquq iy va ma'muriy) bog‘lanishlar orasida fukarolar xulq -atvorida uzgarishlar kuzatiladi. Bunda jamiyatning xulq -atvor normalarini ta'minlovchi sotsial majburiy xajmi va ulushi kamayib ketadi.

Demokratik jamiyatda axlok va huquq bir biri bilan mustahkam bog‘lanib ketgan bulib, bu boG‘liklik axlok va huquq ni belgilovchi alohida koidalar bilan belgilanadi.

Jamiyatimizda axlok va huquq normalarini belgilovchi 3 ta omilni kursatish mumkin:

1. 
   ijtimoiy xayotda iktisodiy sharoitlar bilan boG‘lik demokratik ishlab chikarish munosabatlari;
   
2. 
   murakkab ko‘p kirrali ijtimoiy munosabatlar, huquqiy va axlokiy xulq -atvorlarning shakllanishi;
   
3. 
   axlok va huquq uchun umumiy umumxalk manfaati - demokratik axlok va demokratik huquq manfaatining ifodalanishi.
   

Shunga karamasdan axlok va huquq bir-biridan farklanadi. Agar axlok jamiyatda insonlar bilan birga yuzaga kelgan bulsa, huquq esa keyinrok paydo buladi. Huquq - bu xukmron sinf yaratgan konunining kurinishi xisoblanadi.

Insonning ta'sirini yuridik (huquq iy) baxolash fakatgina huquq xodisalariga alokador bulib, axlokiy baxolash esa insonning barcha amaliy faoliyatini kamrab oladi.

Bizning demokratik jamiyatimizda kasbiy etika (Ijtimoiy hodimlar, yuristlar, pedagoglar va b.k.lar) demokratik axlok xisoblanadi.

Demokratik axlokiy talablarga rioya kilinishi istagan kasb, ayniksa ijtimoiy ish xodimi uchun juda muximdir. Jamiyatga nisbatan kasbni boshkarish burchi tushunchasi kasbiy axlokning bosh turkumi sanaladi.