Iмавзу : Тиббиётда аҳамиятга эга бўлган ўргимчаксимонлар: қишлоқ канаси, қичима, ит ва тайга каналари

Бўғимоёқлиларнинг систематикасини ёзинг


Тип




Jabra bn nafas ol-chi

тип

xelistroklar

Traxiya bn nafas oluvchi









Chayonlar

O’rgimchak

Hashoratlar

Qisqichbaqasimonlar





Yuqori darajali qisqichbaqa

chayon


Tuban qisqichbaqa

O’rgimchak

falanga

kana

Туркум



qandala


Tola metamorfoz

2 qanotli

ninachi


Chala metamorfoz
Ўргимчаксимонлар синфи – Classis Arachnoidea.

Каналлар туркуми – Ordo Acarina.

Иксод каналлар оиласи – Familia Ixodidae.

а) Ит канаси (Ixodes ricinus) келтириб чиқарувчи кассалиги __tulyarimiya___________.

б) Тайга канаси (Ixodes persulcatus келтириб чиқарувчи кассалиги _______ensufalet_____________
Иксод каналларининг ривожланиш сиклини ёзинг

Metamorfoz yo’li bolan boradi: Tuxum, lichinka, nimfa, imogo. Har bir davrda albatta kanalar qon so’rishi kerak. Chunki, ozuqasiz so’gni darajaga o’ta olmaydi. Odatda har bir davrda kanalar albatta qon so’radi. Iqsod kanalarinig xususiyati ular qon so;rish muddatini bir necha marotaba kuchaytiradi.__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Аргас каналари оиласи – Fam. Argasidaе. Аргас каналарининг ривожланиш сиклини ёзинг


Urrg’ochi kanalar tuxumini yozning oxiri va kuzning boshlarida qo’yadi. Tuxumdan chiqqan lichinkani 3 juft yurush oyog’I bo’adi.Lichinka rivojlanishni davom ettirish uchun qon so’rishi kerak. So’ng nimfa davrga o’tadi. Nimfalar tullab voyaga yetadi. ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Бўғимоёқлилар типи– Ўргимчаксимонлар синфи

Лотин тилидаги номи	Морфологик белгилари	Қўзғатувчи кассалиги
1. ит канаси _____Ixodes ricinus___________ ___________________	Boshchasi» tanasining oldingi qismida joylashadi va orqa tomonidan ko‘rinib turadi. Oyoqlari uzun, tanasi oval shaklida bolib , oldigi tomoni ingichkalashgan, rangi jigarrang, ko‘zlari yo‘q. Tanasining ventral tomonida uchinchi juft oyoqlarining asosida jinsiy teshigi, to‘rtinchi juftining asosida bir juft stigmalar yotadi	Tulyarimiya, insifalitning ba’zi turlari
2. тайга канаси __Ixodes persuleatus_________________ ___________________	Taanasi oval shklda bo’lib oldingi tomoni ingichkalashgan, rangi jigarrang tusli bo’ladi.	Ensifatet kasalligini qo’zg’atuvchisi
3. қишлоқ канаси __Ornithalus papillipes_________________	Kana tanasi uzunchoq bolib, bolimlarga bolinmagan. Urg‘ochisining uzunligi 8 mm , eni 4,5 mm , erkagini uzunligi 6 mm , eni 3,5 mm bo‘ladi . Ular to‘q kulrang bo‘lib, usti och kulrang xitin bilan qoplangan. Och kananing xitin qavati burishgan bo‘ladi. Ornitodorus kanasining ko‘zi bolmaydi.	Qaytalanma terlama
4. Қўтир канаси ___Argus persicus____________	Rangi to’q jigarrang yoki to’q qizil rangda bo’lib, chetida boylamlari bo'ladi	Sponxosoz

Вазиятга доир масалалар:

1.Пахта теримига борган талабаларнинг кўпчилигида қичима касаллиги аниқланди. Унинг сабабларини тушинтиринг. Қандай чораларни амалга ошириб касалликни тугатиш мумкин?

2.Ҳайвондан олинган канани микроскопда текширилганда орқа томонида хитин қалқон аниқланмади, оғиз аппарати ҳам кўринмайди. Бу кана қандай каналар оиласига кириши мумкин?

3.Ба`зан касал қонини сўрмаган каналарда касаллик қўзғатувчиларни аниқлаш мумкин. Буни қандай тушинтириш мумкин?

4.Иксод каналари имаго ҳолатига ба`зан 1-2йилда, ба`зан эса 7-8 йилда етиши мумкин. Бунинг сабабини тушинтириб беринг.
Талаба

2. 
   «_12_»___may___2021
   

Ismatullayeva Dilnoza 117 A