Импорт қилинаётган товарларнинг божхона қийматини белгиланишини дбқ Ягона автоматлаштирилган ахборот тизими асосида

031 – товарларни намуна ва нусха сифатида олиб ўтиш;
033 – инвестиция фаолиятидан олинган дивидендлар ҳисобидан товарларни олиб ўтиш;
034 – гаров ҳисобидан товарларни етказиб бериш;
035 – ишлаб чиқариш кооперацияси доирасида товарларни олиб ўтиш;
039 – рекламация бўйича қайтарилаётган товарларни олиб ўтиш;
040 – товарларни таъмирлаш учун божхона ҳудудида қайта ишлаш режими остида олиб кириш;
044 – ташқи савдо олди-сотдиси ва айирбошлаши объекти бўлмаган бошқа товарлар;
058 – божхона тўловлари шартли божхона қийматини аниқлаш асосида тўланганлиги сабабли шартли чиқариб юборилган товарлар.
17. ЯААТ ЭБР юқорида санаб ўтилган мезон ва шартлар асосида БЮДда кўрсатилган маълумотларни текшириш билан бир қаторда декларант ёки божхона брокери томонидан маълум қилинган товарнинг божхона қийматини “Экспорт ва импорт қилинаётган товарларнинг нарх маълумотлари бюллетени”даги (бундан буён матнда Бюллетень
деб юритилади) қийматлар билан солиштириб, Бюллетендаги қийматлардан камайиш томонга кескин фарқ қилганда (камайиш 50 %дан ортганда) ушбу ҳолат бўйича расмийлаштирувни амалга ошираётган божхона органининг ходимига хабар беради.
Мазкур ҳолатда божхона органи ходими товарнинг божхона қийматини синчковлик билан ўрганиб чиқиб, қарор қабул қилиши керак.
Агар солиштириш жараёнида маълум қилинган божхона қиймати Бюллетендаги қийматдан паст эмаслиги аниқланганда ҳамда мазкур Йўриқноманинг 15 ва 16-бандаларида кўзда тутилган мезон ва шартлар бажарилганда, ЯААТ ЭБР товарнинг божхона қиймати мазкур Йўриқноманинг 2-бобида кўрсатиб ўтилган қоидалар асосида текширувдан ўтказмайди, бундан ушбу Йўриқноманинг 19-бандида келтирилган текширувлар мустасно.
Мазкур ҳолатда товарнинг божхона қиймати тўғри аниқланганлиги юзасидан текширув божхона расмийлаштирувини амалга ошираётган божхона органининг ходими томонидан қонун ҳужжатларида белгиланган талабларга мувофиқ БЮДга илова қилинган ҳужжатларни ўрганиш орқали ўтказилиши керак.
18. Кодекснинг 307 ва 308-моддаларида кўрсатиб ўтилган шартларда битим тарафлари (сотиб олувчи ва сотувчи) бир-бирига ўзаро боғлиқ шахслар бўлиб, 1-усул қўлланилганда ЯААТ ЭБР томонидан мазкур боғлиқликни товарнинг божхона қийматига таъсир этмаганлигини текшириш мақсадида Бюллетендаги айнан бир хил ёки ўхшаш товарнинг қийматлари билан солиштириб чиқади.
Бундай текширув, яъни битим тарафлари (сотиб олувчи ва сотувчи) бир-бирига ўзаро боғлиқ шахслар бўлганда БҚД-1 шаклининг
7а-графасида “Сотувчи ва сотиб олувчи ўртасида ўзаро боғлиқлик мавжудми?” деган саволга ушбу графада келтирилган майдончада, тегишли жавобга “X” белгисини қўйилганда амалга оширилади ва бунинг учун мазкур графада (“Ҳа”) жавобининг қайд этилиши шарт.
Агар ушбу ҳолатда товарнинг божхона қиймати Бюллетенда мавжуд бўлган айнан бир хил ёки ўхшаш товарнинг қийматидан паст (камайиш
50 %дан ортганда) белгиланган бўлса, бир-бирига ўзаро боғлиқлик битимнинг баҳосига таъсир этган деб ҳисобланиб, ЯААТ ЭБР ушбу БЮДни расмийлаштирув учун қабул қилмайди.
19. 1-усул олиб кирилаётган товар божхона чегарасини кесиб ўтаётган пайтда товар учун амалда тўланган ёки тўланиши лозим бўлган Кодекснинг 304-моддаси қоидаларида кўрсатилган битим нархига киритиладиган харажатларни ҳисобга олган ҳолда тузатилган нарх бўйича аниқланиши лозим.
Мазкур қоидадан келиб чиқиб ЯААТ ЭБР БЮДда етказиб бериш шарти “EXW”, “FSA”, “FAS” ва “FOB” бўлганда товарнинг фактура қийматига товарни Ўзбекистон Республикаси божхона ҳудудига олиб кириладиган жойга етказиб берилгунга қадар қилинадиган харажатларни қўшиб, божхона қиймати аниқланганлигини текширади.
Юқоридаги етказиб бериш шартларида БЮДнинг
42 ва 45-графаларидаги қийматлар ЯААТ ЭБР томонидан солиштирилиб, мазкур қийматлар бир хил ёки БЮДнинг 45-графасидаги қиймат БЮДнинг 42-графасидаги қийматдан паст бўлганда товарнинг божхона қийматини қабул қилмайди.
Назорат фақатгина Кодекснинг 304-моддаси биринчи қисмининг
“а” бандида кўрсатилган ташиш қиймати киритилганлигини текшириш орқали амалга оширилади.
Кодекснинг 304-моддасининг биринчи қисмининг “а”, “б”, “в”,
“г” ва “д” бандларида назарда тутилган харажатлар эса, декларант
ёки божхона брокери божхона қийматини 1-усул билан маълум қилганда тақдим этган тасдиқловчи ҳужжатлар асосида божхона органининг ходими томонидан ўрганилиб, уларни БҚД-1 шаклига тўғри киритилганлиги мустақил равишда текширилади.
20. Божхона қийматини 1-усул билан аниқлашда битим нархидан тўловлар ва харажатлар, агар улар божхона ҳудудига олиб кириладиган товар учун амалда тўланган ёки тўланиши лозим бўлган нархдан ажратиб олинган бўлса, яъни ташқи савдо контрактида (шартномасида, келишувида), ҳисобварақ-фактурада (инвойсда) алоҳида ажратилиб кўрсатилган бўлса чиқариб ташланиши лозим.
Мазкур қоидадан келиб чиқиб етказиб бериш шартлари
“CIP”, “СPТ”, “DAP”, “DDU” ва “СIF” бўлганда декларант ёки божхона брокери тақдим этган БЮДдаги баҳоланаётган товарнинг божхона қиймати (БЮДнинг 45-графаси) фактура қийматидан (БЮДнинг
42-графаси) камайиш томонга фарқ қилганда ЯААТ ЭБР томонидан
бу ҳақида божхона органинг ходимига хабар беради.
Ушбу ҳолатда товарнинг қийматидан чиқариб ташланаётган ҳаражатлар ташқи савдо контрактида (шартномасида, келишувида), ҳисобварақ-фактурада (инвойсда) алоҳида ажратилиб кўрсатилганлиги божхона органинг ходими томонидан ўрганиб чиқилиши лозим.
Битимнинг нархидан чиқариб ташланадиган тўловлар ва харажатлар, бундан Ўзбекистон Республикасида тўланадиган божхона тўловлари мустасно, тегишли товарлар, ишлар ва хизматлар (ташиш, суғурта қилиш) учун ҳақ тўланганлиги тўғрисида ваколатли шахс томонидан тақдим этилган ҳужжатлар (ҳисобварақ-фактуралар, тўлов топшириқномалари, чеклар) асосида аниқланади.
21. Кодексининг 318-моддасига мувофиқ декларант ёки божхона брокери декларацияланадиган товарнинг божхона қиймати маълум қилингунига қадар аниқланган товар туркумининг товарнинг йўқолиши, камомади, шикастланиши ҳажмларига мос бирликка келтирилган божхона қийматини маълум қилиш ҳуқуқига эга. Товарнинг йўқолиши, камомади, шикастланиши факти экспертиза хулосаси ва божхона кўздан кечируви далолатномаси билан тасдиқланган бўлиши керак.
Шу билан бирга, божхона органи божхона кўздан кечируви
ёки кўригини ўтказиш жараёнида товарнинг миқдори товарга тааллуқли бўлган ҳужжатларда кўрсатилганига нисбатан кўплиги аниқланганда, бироқ уларнинг қиймати божхона қийматини маълум қилиш учун тақдим этиладиган ҳужжатлар билан тасдиқланса, товарнинг божхона қийматини аниқлашнинг 1-усули қўллашни рад этишга ҳақли эмас.
Бундай товарларнинг божхона қиймати олиб кириладиган товарга доир битим доираси келган туркуми учун тақдим этилган инвойс (ҳисобварақ фактура) ва бошқа тасдиқловчи ҳужжатлар асосида 1-усул билан аниқланиши мумкин.
Масалан, ТИФ ТНга мувофиқ ўлчов бирлиги ”кг.”да ўлчанадиган “тикув ипи” товарининг сотиш учун мўлжалланган ўлчов бирлиги “дона” миқдорида бўлганлиги сабабли ташқи савдо контрактида унинг қиймати “дона “миқдорида ҳисобланадиган ўлчов бирлигидан келиб чиқиб сотилган. Божхона кўриги давомида ҳужжатларида кўрсатилган оғирлигига нисбатан ортиқча вазн аниқланган, лекин ташқи савдо контракти доирасида товарнинг “дона”даги миқдори ўзгаришсиз қолган. Мазкур ҳолатда ортиқча чиққан оғирликдаги ушбу товар неча донани ташкил этишини аниқлаш лозим ва ҳужжатларига мувофиқ “кг.” ўлчовидаги оғирлиги тўғри бўлган “дона”даги қисми тасдиқловчи ҳужжатларда “дона”си учун кўрсатилган қиймат асосида божхона қийматини аниқланиши 1-усули қўлланилиши мумкин. Миқдори ортиқча чиққан қисми кейинги усулларни кетма-кетликда қўллаш орқали аниқланиши керак.
Товар кузатув ҳужжатларида кўрсатилмаган миқдордаги товарларнинг божхона қиймати, агар улар бўйича тасдиқловчи ҳужжатлар тақдим этилмаса, божхона қийматини аниқлашнинг кейинги усуллари кетма-кетликда қўлланилади.
22. Товарнинг муайян мамлакатда ишлаб чиқарилганлиги товарнинг келиб чиқиши тўғрисидаги сертификат билан тасдиқланади ва унинг мавжудлиги тариф преференцияларини қўллаш учун асос бўлиб ҳисобланади.
Товарнинг келиб чиқиши тўғрисидаги сертификатнинг мавжуд эмаслиги божхона қийматини аниқлашнинг 1-усулини қўллаш учун
рад этишга асос бўлиб ҳисобланмайди.
Бундай ҳолатда божхона органининг ходими товарнинг қадоғида (ўрамида ва х.к.) мавжуд бўлган товар ҳақидаги маълумотлар асосида унинг ишлаб чиқарувчиси, ишлаб чиқарилган мамлакати ва бошқа зурур бўлган маълумотларни аниқлаши ва шу маълумотлар асосида божхона қийматини қайси усулини қўлланилиши кераклиги юзасидан қарор қабул қилиши шарт.
Божхона қийматини тасдиқловчи ҳужжатлари мавжуд бўлса 1-усул, агар мавжуд бўлмаса товарнинг қадоғида (ўрамида ва х.к.) мавжуд бўлган товар ҳақидаги маълумотларга мувофиқ кейинги усуллардан бирини қўллаган ҳолда аниқланади.
23. ЯААТ ЭБРда божхона қийматини 1-усул билан аниқлаш мезон
ва шартларининг бири бажарилмаганда ёки тасдиқловчи ҳужжатларнинг айримлари етишмаганда ёхуд қуйида келтирилган ҳолатлар мавжуд бўлган тақдирда, божхона қийматини 1-усул асосида маълум қилинишининг қонунийлиги:
а) ҳудудий божхона бошқармасининг божхона қийматини тўғри аниқланганлигини назорат қилиш вазифаси юклатилган бўлим бошлиғи томонидан қуйидагилар кўриб чиқилиб, қарор қабул қилинади:
юридик ва жисмоний шахслар томонидан валюта операциялари амалга оширилишининг асосланганлиги юзасидан мониторинг олиб бориш тартиби тўғрисидаги Низомнинг (рўйхат рақами 2467, 2013 йил 12 июнь) 1-иловасида кўрсатиб ўтилган давлатлардан товар олиб келинганда, ушбу товарнинг ишлаб чиқарувчиси мазкур давлатлар бўлганда ёки ташқи савдо контракти (шартномаси, келишуви) контрагенти сифатида мазкур давлатлар ҳамда ҳудудларнинг резиденти иштирок этган бўлса;
Мазкур “оффшор ҳудуд”ларда молиявий операцияларни амалга ошириш бўйича маълумотлар тақдим этилиши кўзда тутилмаганлиги сабабли, битим иштирокчиси ушбу давлат резиденти бўлганда ёки товар ушбу ҳудудларда жойлашган давлатлардан импорт қилинганда, ташқи савдо контракти (шартномаси, келишуви) бўйича ҳисоб-китоблар мазкур ҳудудларда жойлашган банк-кредит ташкилотлари ёрдамида амалга оширилганда, товар учун амалда тўланган ёки тўланиши лозим бўлган пул маблағлари тўғрисида ҳамда товарнинг нархи юзасидан ҳаққоний маълумотлар тақдим этилишига, яъни ушбу резидентнинг битимга алоқадорлиги битим нархига таъсир этган ёки этмаганлигига алоҳида эътибор қаратиш лозим.
мазкур Йўриқноманинг 17-бандида назарда тутилган ҳолларда;