Investitsiya turlari

4. Investitsiyaviy ishlar va ularning pasaytirish omillari.


“Investitsiya obyekti” asosida investitsiyalarning quyidagi turlarini ajrating.
1. Real (kapital tashkil etuvchi) investitsiyalar (ular ishlab chiqarish yoki moddiy deb ham ataladi):
Asosiy kapitalga investitsiyalar;
tovar-moddiy zaxiralarga investitsiyalar.
Haqiqiy investitsiyalar deganda real aktivlarga – moddiy va nomoddiy investitsiyalar tushuniladi (ba’zan nomoddiy aktivlar ilmiy-texnikaviy taraqqiyot bilan bog'liq innovatsion investitsiyalar sifatida tavsiflanadi). Real qo’yilmalar kapital qo’yilmalar shaklida amalga oshiriladi.
2. Moliyaviy qo'yilmalar: jamg'arma kassalaridagi depozitlar; obligatsiyalar; Aksiya; pul; depozitlar.
Moliyaviy investitsiyalar deganda mablag'larni turli sohalarga investitsiya qilish tushuniladi moliyaviy vositalar(aktivlar), ular orasida eng muhim ulush qimmatli qog'ozlarga investitsiyalarga to'g'ri keladi.
Haqiqiy va moliyaviy investitsiyalarni ajratish tasniflashning asosiy xususiyati hisoblanadi. Moliyaviy investitsiya institutlarining yuqori darajada rivojlanishi real investitsiyalarning o'sishiga ko'p jihatdan yordam beradi. Shunday qilib, ikkita shakl raqobatdosh emas, balki bir-birini to'ldiradi, degan xulosaga kelish mumkin. Ko'chmas mulkda bunday bog'lanishga misol sifatida ijaraga beriladigan uy-joylarni moliyalashtirishdir.
3. Aqlli investitsiya- bu mablag'larni investitsiya qilish: ilmiy rivojlanishga; mutaxassislar tayyorlashda; ijtimoiy sohaga.
"Investitsiya maydoni" asosida investitsiyalar yo‘naltirilgan faoliyat sohasiga qarab tasniflanadi. Masalan, kapital qurilish bilan shug'ullanadigan qurilish tashkiloti uchun investitsiyalarning quyidagi yo'nalishlarini ajratish mumkin:
Ta'minot, ya'ni ta'minlash qurilish materiallari, mashinalar, transport, yarim tayyor mahsulotlar;
ishlab chiqarish, ya'ni bevosita amalga oshirish qurilish ishlari;
sotish, ya'ni qurilish mahsulotlarini sotish yoki tegishli binolar, inshootlar, yashash joylarini sotish shaklida yoki ijaraga berish va boshqalar.
"Investitsiyalarga egalik" mezoniga ko'ra ajralib turadi:
turli darajadagi davlat hokimiyati organlari tomonidan tegishli byudjetlar hisobidan, budjetdan tashqari mablag‘lar va qarz mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladigan, shuningdek davlat korxonalari va davlat ishtirokidagi korxonalar tomonidan o‘z va jalb qilingan mablag‘lar hisobidan amalga oshirilayotgan davlat investitsiyalari;
xorijiy yuridik va jismoniy shaxslar, shuningdek bevosita xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlar tomonidan kiritilgan xorijiy investitsiyalar;
xususiy shaxslar va nodavlat korxonalar tomonidan amalga oshirilgan xususiy investitsiyalar;
mahalliy va xorijiy investorlar tomonidan birgalikda amalga oshiriladigan qo'shma (aralash) investitsiyalar.
“Investitsiyalarda ishtirok etish xususiyati” asosida investitsiyalarda bevosita va bilvosita ishtirok etishni farqlaydi.
Investitsiyalarda bevosita ishtirok etish deganda investorning investitsiya ob’yektlarini tanlash va investitsiyalashda bevosita ishtirok etishi tushuniladi. To'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar asosan investitsiya ob'ekti to'g'risida etarlicha aniq ma'lumotga ega bo'lgan va investitsiya mexanizmini yaxshi biladigan o'qitilgan investorlar tomonidan amalga oshiriladi.
Investitsiyalarda bilvosita ishtirok etish deganda boshqa shaxslar (investitsiyalar yoki boshqa moliyaviy vositachilar) vositachiligidagi investitsiyalar tushuniladi. Barcha investorlar investitsiya ob'ektlarini samarali tanlash va boshqarish uchun malakaga ega emaslar. Bunday holda, ular investitsiya va boshqa moliyaviy vositachilar tomonidan chiqarilgan qimmatli qog'ozlarni sotib oladilar (masalan, investitsiya sertifikatlari investitsiya fondlari va kompaniyalar). Ikkinchisi yig'ilganlarni shu tarzda joylashtiring investitsiya fondlari o'z xohishiga ko'ra, ular eng samarali investitsiya ob'ektlarini tanlaydilar, ularni boshqarishda ishtirok etadilar va keyin olingan daromadlarni o'z mijozlari o'rtasida taqsimlaydilar.
"Investitsiya davri" asosida qisqa muddatli va uzoq muddatli investitsiyalar o'rtasidagi farq.
Qisqa muddatli investitsiyalar deganda, odatda, bir yildan ortiq bo'lmagan muddatga kapital qo'yilmalar tushuniladi (masalan, qisqa muddatli depozitlar, qisqa muddatli jamg'arma sertifikatlarini sotib olish va boshqalar).
O'rta muddatli investitsiyalar - bu bir yildan uch yilgacha bo'lgan investitsiyalar.
Qoida tariqasida, uzoq muddatli investitsiyalar deganda kapitalning uch yildan ortiq muddatga qo'yilmalari tushuniladi. Ushbu mezon buxgalteriya amaliyotida qabul qilingan, ammo tajriba shuni ko'rsatadiki, u qo'shimcha tafsilotlarni talab qiladi. Yirik investitsiya kompaniyalari amaliyotida uzoq muddatli investitsiyalar quyidagicha batafsil tavsiflanadi: a) 3 yildan 5 yilgacha; b) 5 yildan ortiq va boshqalar.
Investitsion risk darajasi bo'yicha investitsiyalarning quyidagi turlarini ajrating:
Risksiz investitsiyalar. Bularga investitsiyalar mavjud bo'lmagan investitsiyalar kiradi haqiqiy xavf kapitalning yo'qolishi va kutilayotgan daromadning amalda kafolatlangan olinishi;
Past riskli investitsiyalar investitsiya ob'ektlariga kapital qo'yilmalarni tavsiflaydi, ularning xavfi bozordagi o'rtacha ko'rsatkichdan sezilarli darajada past;
O'rtacha tavakkalchilik darajasi o'rtacha bozorga to'g'ri keladigan ob'ektlarga kapital qo'yilmalardir;
Yuqori xavfli investitsiyalar o'rtacha bozordan sezilarli darajada yuqori bo'lgan yuqori darajadagi xavf va yuqori rentabellik bilan ajralib turadi. Bu, shuningdek, yuqori xavf bilan bog'liq bo'lgan faoliyatning yangi sohalariga (masalan, yosh kompaniyalar aktsiyalariga) investitsiya qilingan venchur investitsiyalarini ham o'z ichiga oladi. innovatsion kompaniyalar) juda yuqori daromad keltirishi kutilmoqda.
“Investitsiyalarning hududiy xususiyati” asosida- ularni uch guruhga ajratishni taklif qiladi:
Chet eldagi investitsiyalar - ma'lum bir davlatning davlat chegaralaridan tashqarida joylashgan ob'ektlarga investitsiyalar kiritish;
Ichki investitsiyalar - ma'lum bir mamlakat hududida joylashgan ob'ektlarga investitsiya qilish;
Mintaqaviy investitsiyalar - bu mamlakatning ma'lum bir hududiga mablag'larni investitsiya qilish.
Sanoat bo'yicha Iqtisodiyotning turli tarmoqlariga investitsiyalarni taqsimlash:
Sanoat (yoqilgʻi, energetika, kimyo, neft-kimyo, oziq-ovqat, yengil, yogʻoch va sellyuloza-qogʻoz, qora va rangli metallurgiya, mashinasozlik va metallga ishlov berish va boshqalar),
Qishloq xo'jaligi,
Qurilish,
Transport va aloqa,
Savdo va umumiy ovqatlanish va boshqalar.
Tavakkalchilik bilan tajovuzkor, mo''tadil va konservativ investitsiyalarni ajratib ko'rsatish. Ushbu tasnif investorlarning tegishli turlarini taqsimlash bilan chambarchas bog'liq.
Agressiv investitsiyalar yuqori darajadagi xavf bilan tavsiflanadi. Ular yuqori rentabellik va past likvidlik bilan ajralib turadi.
O'rtacha investitsiyalar etarli rentabellik va investitsiyalar likvidligi bilan o'rtacha (o'rtacha) xavf darajasi bilan ajralib turadi.
Konservativ investitsiyalar ishonchliligi va likvidligi bilan ajralib turadigan past riskli investitsiyalardir.
Investitsion maqsad bo'yicha to'g'ridan-to'g'ri va portfelli (bilvosita) investitsiyalarni taqsimlash.
To'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar investitsiya sifatida ishlaydi ustav kapitallari korxonalar (firmalar, kompaniyalar) investitsiya ob'ektini bevosita nazorat qilish va boshqarishni o'rnatish maqsadida. Ular nafaqat daromad olish, balki ta'sir doirasini kengaytirish, kelajakdagi moliyaviy manfaatlarni ta'minlashga qaratilgan.
Portfel investitsiyalari - daromad olish (investitsiya ob'ektlarining bozor qiymatini oshirish, dividendlar, foizlar, boshqa pul to'lovlari shaklida) va risklarni diversifikatsiya qilish maqsadida iqtisodiy aktivlarga qo'yilgan mablag'lar. Qoida tariqasida, portfel investitsiyalari - bu turli emitentlarga tegishli aktivlarni sotib olishga investitsiyalar. qimmatli qog'ozlar, boshqa aktivlar.
Ko'pincha real va moliyaviy investitsiyalar mos ravishda to'g'ridan-to'g'ri va portfel investitsiyalari sifatida ko'rib chiqiladi. Shu bilan birga, ayrim hollarda to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar ishlab chiqarishga to'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar sifatida tushuniladi va portfel investitsiyalari qimmatli qog'ozlarni sotib olish, ya'ni. bunda investitsiya ob'ektining xarakteristikasi tasniflash mezoni bo'lib xizmat qiladi.
Investitsiyalar bo'yicha tasniflanishi mumkin qo'shimcha funktsiyalar:
Investitsiya jarayonida cheklangan resurslardan - yer, kapital resurslar va xodimlardan foydalanish to'g'risida;
Investitsiyalar ko'lami bo'yicha - kichik, o'rta va yirik loyihalarga investitsiyalar;
Boshqa investitsiyalar ta'siriga ta'sir qilish darajasi bo'yicha - mustaqil investitsiyalar; tegishli investitsiyalarni talab qilish; raqobatbardosh investitsiya qarorlariga sezgir bo'lgan investitsiyalar;
Investitsiya maqsadlariga bog'liq bo'lgan samarani olish shakli bo'yicha;
Investitsiyalar eng chambarchas bog'liq bo'lgan funktsional faoliyatga ko'ra;
Majburiy amalga oshirish darajasiga ko'ra - majburiy, mutlaqo majburiy emas, ixtiyoriy.
Har qanday investitsiya loyihasini amaliy amalga oshirishni loyihada qo'yilgan taktik va strategik vazifalarni hal qilishga qaratilgan jamoaviy yoki individual maqsadli faoliyatsiz tasavvur qilib bo'lmaydi. Yuqorida qayd etilgan qonunda daromad olish va (yoki) boshqa foydali samaraga erishish maqsadida investitsiya qilish va amaliy harakatlarni amalga oshirish sifatida talqin etilgan investisiya faoliyatining mohiyati shundan iborat. IPni tanlash, amalga oshirish va ishlatish jarayonida amalga oshiriladigan ish turlarini sanab o'tish orqali investitsiya faoliyati kontseptsiyasini ortiqcha yuklashning hojati yo'q.
Investitsion faoliyat sub'ekti va ob'ekti tushunchalari investitsiya va IP tushunchalari bilan chambarchas bog'liq. Investitsiya faoliyati sub'ekti deganda IPda qo'yilgan vazifalarni hal qilish bo'yicha maqsadli harakatlarni amalga oshiruvchi jismoniy va yuridik shaxslar tushuniladi. Investorlar, buyurtmachilar, pudratchilar (ishlarni bajaruvchilar), investitsiya faoliyati ob'ektlaridan foydalanuvchilar va IPni amalga oshirishda ishtirok etuvchi boshqa jismoniy va yuridik shaxslar investitsiya faoliyati sub'ektlari hisoblanadi. Qonun hujjatlariga muvofiq investitsiya faoliyati sub’ektiga, agar ular o‘rtasida tuzilgan shartnomada va (yoki) davlat shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa, ikki yoki undan ortiq subyektning funksiyalarini birlashtirish huquqi beriladi.