Iqtisodiy qism

Loyihaga qatnashayotgan ishchilarning ish haqi jamg’armasi (ming so’m)

№	Lavozim nomi	Tarif razr yadi	Tarif stavkasi	Ro’yxat bo’yicha soni	Ish xaqi	Asosiy ish xaqi fondi
1	2	3	4	5	6	7
1	Ish boshqaruvchi	10	1547,0	1	1547.0	18564,0
2	Elektrik	6	1137,6	1	1137,6	13651.2
3	Ichchi	5	1043, 0	3	3129,0	37548,0
4	Ta’mirlov chi	7	1237,1	1	1237,0	14844,0
4	Gruzchik	4	951, 8	4	3807,2	45686,4
	Jami			10	10857,2	130293,6

Loyixa bo’yicha bir kunda 250 dona mahsulot tayyorlanadi. O’rtacha oylik ish kuni 26 kun bo’ladi. Shuning uchun loyihadagi bitta ishga 10857.2/26/250=1670.3 so’m
Bir ishchining yillik ish vaqt fondi.

№	Ko’rsatkichlar	uzluksiz ishlab chiqarish uchun
1	Yillik kalendar	365
2.	Dam olish kunlari	48
2.	Bayram kunlar	5
3	Yillik nominal IVF	312
	Yillik samarali ish vaqt fondi (soat)	3120

O’rnatilgan asosiy vositalar qiymati va amortizatsiya ajratmasini hisoblash
Asosiy fondlar mahsus ishlab chiqarishda ishtirok etadi va xizmat qilish muddati davomida o’z qiymatini ishlab chiqarilayotgan mahsulotga bo’lib bo’lib o’tkazib boradi. Fondlar qiymatini qo’llash va tiklash uchun kerak bo’lgan mablaq amortizatsiyasi orqali yiqiladi. Amortizatsiya deb asosiy fondlar yo’qotgan qiymati rejali ravishda tiklashga aytiladi. Mahsulot sotishda amortizatsiya ajratish ham pul shaklida o’tadi va tannarxni hisoblashda amortizatsiya ajratish ko’rinishida ishtirok etadi. Ular asosiy fondlarni qisman yoki to’liq tiklash uchun amortizatsiya fondiga aytiladi.
Amortizatsiya me’yori quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi.
Na = [(F+R+M+A) / TF]·100%
Bu yerda N_a-amortizatsiya me’yori
F – asosiy fondlar boshlanqich narxi;
T – xizmat qilish muddati;
R – xizmat qilish muddati davomida kapital ta’mirlar sarfi;
M – modernizatsiya sarfi;
A – OIF bartaraf qilingan narx
Amortizatsiya me’yori qilib qabul qilinadi.
Agregat va jixozlar – 5 %
Bino va inshotlarlar – 4%
3- jadval
Asosiy fondlar amortizatsiya ajratish

№	Nomlanish	O’lchov birligi	Miqdori	Qiymati	Yillik amortizatsiya summasi (so’m)	Bir dona mahsulotga qo’shiladigan amortizatsiya summasi (so’m)
1	Bino va inshootlar	M^2	120	720.000.000	28.800.000	138.5
2	Jihozlar	dona	5	750.000.000	37.500.000	180.3
	Jami			1.470.000.000	66.300.000	318.8

3. Dastgohlarga sarflanadigan elektr energiya xarajati
Har bir jarayondagi dastgoh va uskunalarni elektr enrgiya sarfi hisoblanadi. Bunda, dastgoh va uskunalarni ish soati, 1 soatdagi elektr energiya sarfi, jami summasi, 1 kvt elektr energiya sarfi qiymati 450 so’m, dastgohlarni jami ishlangan ish kunlari, jami ishlangan yillik soatga elektr energiyaning yillik sarfi hisoblanadi.
E = Ds * 1 kvt en. k* Ts*Dk*Ss*
Ds-o’rnatilgan dastgox yoki uskunalar soni, dona;
1kvt en.k – 1 kvt elektro energiya qiymati, sum;
Ts- Loyixalanayotgan korxonaning smenalar soni;
Dk- Yillik ish kunlari soni, kun;
Ss- Korxonaning smena vaqti, soat.
E=5*450*36*1*312*10=252.720.000 so’m (yillik)
E=5*450*36*1*1*10= 810.000 so’m Loyihadagi bir kunlik
Mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi

№	Xarajatlarning turlari	Yillik Summasi	Bir dona mahsulot	Izoh
1	Texnologik va yordamchi materiallar	4.056.000.000	19.500	1-jadval
2	Ish haqi fondi	130.293.600	1670.3	2-jadval
3	Elektroenergiya	252.720.000	1215.1	5-bet
4	Asosiy vositalar amortizatsiyasi	66.300.000	318.8	3-jadval
	Jami:	4.505.313.600	22704.2

Mehnat unumdorligi
Mehnat unumdorligi ishchi tomonidan vaqt birligi ichida ishlab chiqargan mahsulot miqdoriga aytiladi. Mehnat unumdorligini natural ulchov birlikda hisoblash uni taqqoslashda qulaylik yaratadi.
Mx
M=---------------- kg/ kishi soat
Is

Bu yerda, Mx – Maxsulot xajmi, (kg, tn, dona, metr)

Is- Ishchilar soni, kishi
Vb-Vaqt birligi
Mun=100/12=8,3 kunlik
Mun=25400/12=2116,7 yillik


7. Foydani xisoblash
Ishlab chiqarilgan mahsulot tannarxiga nisbatan 15 yoki 20 foiz foyda miqdorini qo’shib mahsulotni sotish narxi hisoblanadi. Ishlab chiqarish korxonalarida mahsulot narxi ulgurji narxda hisoblanadi. Mahsulotni sotish narxidan uning xarajat ayirilib foyda miqdori hisoblanadi.
Msot=4.556.313.000*1.30 %= 5.923.206.900 yillik mahsulot narxi

Msot=196438,9*30%=410.068.170 bir dona mahsulot narxi

№	Xarajatlarning turlari	Yillik Summasi
1	Texnologik va yordamchi materiallar	4.056.000.000
2	Ish haqi fondi	130.293.600
3	Elektroenergiya	252.720.000
4	Asosiy vositalar amortizatsiyasi	66.300.000
5	Maxsus ish kiyimi	3.000.000
6	Ximoya vositasi	500.000
7	Qo’lqop	200.000
8	Asbob anjomlar uchun	500.000
9	Obed	46.800.000
	Jami:	4.556.313.000

F= Msot- xarajat=5.923.206.900-4.556.313.000=1.366.893.900 so’m (yillik foyda)

8. Rentabellik

Rentabellik korxonaning foydalilik darajasini bildiradi. Ya’ni korxona necha foiz foyda olgani aniqlanadi.

1.366.893.900 1.366.893.900
R= ------------------ * 100=-------------  *100=29,9%
4.556.313.000 4.556.313.000
Yillik iqtisodiy samaradorlik
Loyixalanayotgan korxona turdosh korxona bilan yoki korxona modernizatsiya qilinayotgan bo’lsa, avvalgi ishlab chiqarish natijalari bilan solishtiriladi.
S = ((T1-T₂) * Yen*0,15) * Mx
Bu yerda, T1, - tadbir qo’llashdan maxsulot tannarxi, T2-turdosh korxona maxsulot tannarxi
Yen*0,15- iqtisodiy samaradorlik koeffitsienti
Mx - yillik maxsulot hajmi.
S=(4.556.313.000-4.503.900.000)*0.15*250=1.965.487.500 so’mlik iqtisodiuy
samaradorlikka ega
O’z-o’zini qoplash uchun Т =К / Р=5.923.206.900/4.556.313.000=1.3

Loyihaga sarflangan mablag 5 yilda qoplanadi

Texnik iqtisodiy ko’rsatkichlar

№	Ko’rsatkichlar ro’yxati	O’lchov birligi	Loyiha bo’yicha ko’rsatkichlari
1	Ishlab chiqarish quvvati	t/kun t/yil	250 19500
2	Ishchilar soni	Kishi	10
3	Umumiy ish haqi fondi	So’m	130.293.600
6	Bir ishchining o’rtacha oylik ish haqi	So’m	1.085.700
7	Bir ishchining yillik o’rtacha ish haqi	So’m	13.029360
8	Yillik amortizatsiya summasi	So’m	66.300.000
9	Mahsulot tannarxi	So’m	4.556.313.000
10	Ishlab chiqarish foydasi	So’m	5.923.206.900
11	Rentabellik	%	29,9
13	Mehnat unumdorligi	dona/yil kishi	2116,7
14	O’z-o’zini qoplash muddati	yil	1.3

Manba: Muallif ishlanmalari

Abobakrov Farohiddin

Myamt 298