Iqtisodiyot asoslari

Nimani va qanday miqdorlarda ishlab chiqarish zarur? 
•
Qanday, ya’ni qaysi resurslar va texnologiyalardan foydalangan holda 
ishlab chiqarish kerak? 
•
Kim uchun ishlab chiqarish kerak (ya’ni, kim mahsulotni iste’mol qiladi 
va uning foydali xususiyatlarini o’zlashtiradi)? 
Ushbu yuqorida sanab o’tilgan iqtisodiy muammolarni hal etish nuqtai 
nazaridan iqtisodiy tizimlar farqlanadi. Iqtisodiy tizimlar quyidagi turlarda mavjud 
bo’ladi: 
•
An’anaviy iqtisodiyot; 
•
Rejali iqtisodiyot; 
•
Bozor iqtisodiyoti; 
•
Aralash iqtisodiyot. 
Iqtisodiyot faqatgina iqtisodiy ne’matlar bilangina ish ko’radi. Insonlar 
tomonidan qadrlanuvchi va cheklanganlik tavsifiga ega bo’lgan barcha narsalar 
iqtisodiy ne’matlarni ifoda etadi.
Iqtisodiy hodisa va jarayonlarni tahlil etish nuqtai nazaridan iqtisodiyot, 
Amerika iqtisodchisi Nobel’ mukofoti 
laureati Milton Fridmen monetarizm 
iqtisodiy oqimining atoqli vakillaridan biri 
sanaladi. Uning fikricha davlatning asosiy 
vazifasi monetar barqarorlikni
 
ta’minlashdan iboratdir. 
Iqtisod deb pul va mol kabi ne’-matlarning 
qadrini bilmoqqa aytilur. Mol qadrini 
biluvchi kishilar o’rinsiz erga bir tiyin sarf 
qilmas, o’rni kelganda so’mni ayamas. 
Abdulla Avloniy. 

---

7 
pozitiv va normativ iqtisodiyotga bo’linadi. 
Pozitiv iqtisodiyot
iqtisodiy voqelikni 
aniq faktlarga tayangan holda o’rgansa, 
normativ iqtisodiyot
esa iqtisodiy 
baholashlarga asoslanadi.
Iqtisodiyot nafaqat mikro va makrodarajada, balki mezo (o’rta bo’g’in 
iqtisodiyoti) va megadarajada (jahon xo’jaligi) ham o’rganili-shini alohida 
ta’kidlab o’tish lozim 
