Ishlab chiqarish buyumlari va konstruktorlik hujjatlari

ISHLAB CHIQARISH BUYUMLARI VA KONSTRUKTORLIK HUJJATLARI
Buyumlar va ularning turlari. Mashinasozlik sanoatida barcha buyumlar GOST 2 .101-68ga muvofiq ikki guruhga asosiv ishlab chiqarish buyumlar iva yordamchi islab chiqarish buyumlarigabo'linadi. Asosiy ishlab chiqarish buyumlarigahalq ho'jaligiga yetkazib berish uchun moljallangan buyumlar kiradi. Masalan, zavod traktor va seyalkalar ishlab chiqarsa, bu buyumlar zavod uchun asosiy ishlab chiqarish buyumlari hisoblanadi. Yordamchi ishlab chiqarish buyumlariga asosiy ishlab chiqarish buyumlari ishlab chiqarishda faqat korxona ehtiyoji uchun ishlab chiqariladigan buyumar kiradi. Masalan, traktor seyalka tayyorlash uchun turli moslamalar, shtamp, qirqish asboblari, о 'Ichash asboblari. Buyumlar quyidagi turlarga bo‘linadi.
1. Detal- bir hil nomli material va markadan yig‘ish operatsiyalaridan
foydaanmasdan tayyorangan buyum: Masalan, val, porshen,shatun, bolt,
gayka. Detallarning ma’lum maqsad uchun belgilangan qismlari detal
elementlarideyiladi: faska, arlkga, rezba, shlitsa.
2. Yig'ma birikmalar - tarkibiy qismlari yig‘ish operatsiyalari bilan
biiktirilgan buyumlardir. Masalan, avtomobil, stanok, ban, ventil, traktor.
Yig'ma birliklarga quyidagi buyumlami kiritish mumkin:
a) korhonada yig'ish uchun tarkibiy qismlarda ajratib upakovka
qilingan buyumlar: ekskovator, po ‘lat konstruksiyali ко ‘prikfar, minorali
hanlar;
b) boshqa yig 'та birlikka о ‘rnatiladigan umumiy vazifani bajaruvchi
detallar to'plamidan iborat bo'lgan buyumlar: avtomobillarning elektr
jihozlari, yonilg 7 bilan ta 'minlash sistemasi.
3. Kompleks - ikki va undan ortiq maxsuslashtirilgan buyumlar
tayyorlovchi korhonada yig‘ilmagan, ammo o‘zaro bir-biriga bog‘liq
vazifalarni bajarishi ko‘zda tutilgan buyum. Masalan, parmalash
ustanoxkalari, paxta terish mashinalari.
4. Komplekt - umumiy vazifaga ega bo‘lgan yig‘ish operatsiyalari
bilan biriktirilmagan buyumlar. Masalan, о ‘Ichash apparatlari kompleksi,
ehtiyoj qismlar kompleksi.
Konstruktorlik hujjatlarining turlari. Konstruktorlik hujjatlariga
grafikaviy va matnli hujjatlar kiradi.
Bu hujjatlar orqali detalni tuzilishini, ta’mirlanishini, ishlatilishini
bilish mumkin. Quyida ba’zi konstruktorlik hujjatlari keltirilgan.
1. Detal chizmasi - detal tasvirini va uni tayyorlash uchun zarur
bo‘lgan ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi.
2. Yig ‘ish chizmasi -buyumning tasviri hamda uni tayyorlash, yig'ish
va nazorat qilish uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlami o‘z ichiga oladi.
3. Umumiy ко ‘rinish chizmasi - buyumning asosiy tarkibiy
qismlarining o‘zaro bog'lanishini va buyumning ishtash prinsipini
aniqlovchi hujjat.
4. Nazorat chizma - buyumning geometrik shakli va tarkibiy
qismlarini aniqlovchi hujjat.
5. Gabarit chizma - buyumning soddalashtirilgan tasviri va uning
gabarit, o‘matish va biriktirish oichamlari keltirilgan hujjat
6. Montaj chizma - buyumni o'rnatish uchun kerak bolgan
ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi.
7. Sxema - buyumni yoki uning qismlari va ulaming o‘zaro
bog'Ianishi shartli tasvirlar, belgilar bilan ko‘rsatilgan hujjat.
8. Spetsifikatsiya - yig‘ma birlik, komplekt va komplekslaming
tarkibini aniqlovchi hujjat.
Konstruktorlik hujjatlari bajarish usuliga ko‘ra quyidagi turlarga
bolinadi.
1. Originallar -yastalgan materialda bajarilgan hujjat bo‘lib, ular asl
nusxa tayyorlash uchun moljallanadi.
2. Asl nusxalar - ko‘plab nusxa ko‘chirish imkonini bajaradigan
materialda tayyorlangan bo‘lib, mas’ul shaxslaming asl imzolari bilan
rasmiylashtirilgan hujjatdir.
3. Dublikatlar - asl nusxalardan olingan boiib, asl nusxalarni qayta
tiklash va nusxa ko'chirish imkoniyatini beradigan hujjat.
4. Nusxalar - asl nusxa yoki dublikat bilan bir xillikni saqlab qolgan
bo‘lib, buyumni loyihalashda, ishlab chiqarishda, ta’mirlashda foydalanish
uchun mo'ljallangan