Ishlab chiqarishda boshqaruv” fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

Mundarija
Kirish	6
Asosiy qism	10
I BOB. DAVLATNING BOZOR IQTISODIYOTINI TARTIBLASHDAGI ROLI TO’G’RISIDAGI NAZARIY VA QARASHLAR TAHLILI	10
1.1 Iqtisodiyotni boshqarish va tartibga solish usullari	10
1.2 Davlat iqtisodiy siyosatining maqsadi va vositalari	15
II BOB. IQTISODIYOTNI DAVLAT TOMONIDAN TARTIBGA SOLISH USULLARI	21
2.1 Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishda pul-pul kredit vositlarining o’rni va takomillashtirish yo’nalishlari	21
2.2 Iqtisodiyotni tartibga solish vositasi tizimi. Fiskal siyosat	28
III BOB. IQTISODIYOTNI BOSHQARISHDA BOZOR MEXANIZMLARINI JORIY ETISH	33
3.1 Makroiqtisodiy barqarorlikni yanada mustahkamlash va yuqori iqtisodiy o’sish sur’atlarini saqlab qolish	33
3.2 Iqtisodiyotni rivojlantirish va kambag’allikni qisqartirish	35
Xulosa	40
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati	42

Kirish

Mamlakatimiz iqtisodiyoti rivojlanishining yangi bosqichida amalga oshirilayotgan tarkibiy islohotlar doirasida O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining (kelgusi o‘rinlarda Markaziy bank) maqsad va vazifalari, institutsional tuzilishi tubdan qayta ko‘rib chiqildi. Pul-kredit siyosati mantiqan yangi tamoyillar asosida yuritiladigan bo‘ldi. Xususan, mamlakatda ichki narxlar barqarorligini ta'minlash vazifasi Markaziy bank faoliyatining ustuvor maqsadi sifatida belgilandi.

Shunday islohotlardan biri, bu 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasida qayd qilingan, ya'ni uzluksiz ta'lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta'lim xizmatlari imkoniyatlarini oshirish, umumiy o‘rta ta'lim sifatini tubdan oshirish, ta'lim va o‘qitish sifatini baholashning xalqaro standartlarini joriy etish ustuvor vazifalardan biri etib belgilangan. Shundan kelib chiqqan holda, milliy ta'lim tizimini jahondagi globallashuv va raqobatchilikning yangi shart-sharoitlariga hamohang, maqbul holda moslashtirish, rivojlangan davlatlarning ilg‘or tajribalari asosida respublikamizda ta'lim sohasini isloh qilishning muhim vazifalaridan biri sanaladi.

“Iqtisodiyot sohasida oldimizda turgan vazifalar haqida gapirganda, avvalo, keng qamrovli iqtisodiy islohotlar negizida quyidagi maqsadlar mujassam ekanini qayd etish lozim:

– ochiq iqtisodiyot, sogʻlom raqobat, ishbilarmonlik va investitsiya muhitini tubdan yaxshilash uchun zarur sharoitlarni yaratish;

– iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, xususiy sektorni jadal rivojlantirish orqali yangi ish oʻrinlarini koʻpaytirish;

– iqtisodiyotni modernizatsiya va diversifikatsiya qilish, mehnat unumdorligini oshirish orqali yuqori iqtisodiy oʻsishni taʼminlash;

– “yashirin” iqtisodiyotga qarshi kurashish, uning hajmini keskin qisqartirish;

– valyutani erkinlashtirish siyosatini izchil davom ettirish, barqaror monetar siyosatni amalga oshirish;

– iqtisodiyotni rivojlantirishga doir strategik vazifalarni roʻyobga chiqarishga qodir malakali kadrlarni tayyorlash.

Bu maqsadlarga erishish uchun quyidagi ustuvor vazifalarni amalga oshirish talab etiladi.

Birinchidan, biz makroiqtisodiy barqarorlikni va yuqori iqtisodiy oʻsish surʼatlarini taʼminlashimiz shart.

Avvalo, inflyatsiyani jilovlamasdan turib, makroiqtisodiy barqarorlikka erishish mumkin emas.

Jahon tajribasini puxta oʻrganib, xalqaro ekspertlarni jalb etgan holda, monetar siyosatni takomillashtirish va narx-navo barqarorligini taʼminlash konsepsiyasini ishlab chiqishimiz zarur” deb O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev o‘zining Oliy majlisga murojatnomasida takidlab o‘tdi.¹

O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyoti tobora bozor munosabatlariga kirib borayotgan sharoitda ishlab chiqarishga ilmiy texnika taraqqiyoti yangiliklarini kiritish strategiyasini tuzib biluvchi, loyihalarni ishlab chiquvchi va ularni taxlil qilishni biluvchi mutaxassislarni tayyorlash muxim axamiyatga ega.

“Har birimiz, eng avvalo, davlat boshqaruvi organlari rahbarlarining vazifasi – o‘zimiz mas'ul bo‘lgan soha va tarmoqda ishlarning ahvolini tanqidiy baholash asosida zimmamizga yuklatilgan vazifalarni mas'uliyat bilan bajarishni ta'minlashdan iborat. Shunday davr keldi.

Ana shu talabni, shuningdek, 2017-2021 yillarda O‘zbekistonni yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakat strategiyasi loyihasini keng muhokama qilish davomida kelib tushgan takliflarni inobatga olgan holda, 2017 yil uchun mo‘ljallangan iqtisodiy va ijtimoiy dasturning o‘n bitta eng muhim ustuvor vazifasini belgilashni taklif etaman” – dedi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Miromonovich Mirziyoev². Hayotning o‘zi va xalqning talablari bizning oldimizga amaliy yechimini topish lozim bo‘lgan yangi va yanada murakkab vazifalarni qo‘ymoqda.

Valyuta siyosati va pul muomalasini tartibga solish borasida amalga oshirilgan chora-tadbirlar, yangi voqyelikda makroiqtisodiy sohada shakllanayotgan shart-sharoitlar pul-kredit siyosatida ham muhim o‘zgarishlarning amalga oshirilishiga asos bo‘ldi.

O‘rta muddatli istiqbolda inflyasiyaning past va barqaror darajasi ta'minlanishi makroiqtisodiy mutanosiblikning muhim omili bo‘lib, mamlakatda ijtimoiy holatni yaxshilash, investitsion faollikni rivojlantirish va tarkibiy islohotlarni amalga oshirish uchun zaruriy sharoit yaratadi.