Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali konchilik ishi va metallurgiya fakulteti

I bо‘lim. Arqonlarni kо‘zdan kechirish natijalari

2-shakl.

Chap arqon (asosiy)
Yil, oy, kun	Singan simlarning umumiy soni	Arqonning о‘rama qadamidagi singan simlar soni	Arqonning uchidan eng kо‘p shikastlangan joyigacha masofa	Arqonning uzayishi	Arqon uchi diametri	Eng kichik	Arqonning uchidan eng kichik diametrigacha masofa	Kо‘zdan kechirgan shaxs imzosi	Shaxta mexanigi imzosi	Shaxta bosh muhandisi qaydlari
					Nominal	Eng kichik
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

О‘ng arqon (oxirgi)
Yil, oy, kun	Singan simlarning umumiy soni	Arqonning о‘rama qadamidagi singan simlar soni	Arqonning uchidan eng kо‘p shikastlangan joyigacha masofa	Arqonning uzayishi	Arqon uchi diametri	Eng kichik	Rasstoyaniye naimenshego diametra kanata ot yego konsa	Arqonning uchidan eng kichik diametrigacha masofa	Kо‘zdan kechirgan shaxs imzosi	Shaxta mexanigi imzosi
					Nominal	Eng kichik
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

II bо‘lim. Arqonlarning sarfi

3-shakl.

№		Arqon olingan kun, oy, yil		Arqon tayyorlangan zavod		Arqonning zavod raqami va zavod sinovi raqami		Arqonning konstruksiyasi va о‘rami		Arqon diametri va sim diametri		Arqon о‘rnatilgan vaqt		Arqon sinovi о‘tkazilgan sana va guvohnoma raqami		Arqon qayerda о‘rnatilgan (chap, о‘ng)		Arqonning takroriy sinovi о‘tkazilgan sana va guvohnoma raqami		Arqon yechib olingan vaqt		Arqonni yechib olish sababi		Arqon о‘rnatilgunga qadar saqlangan vaqt (kun)		Arqonning xizmat muddati (kun)		Mezanik va shaxta bosh muhandisi imzosi
1	2		3		4		5		6		7		8		9		10		11		12		13		14		15

10. 
    Mashinistlarning kо‘tarish mashinalarini topshirish va qabul qilib olish jurnali
    

Shaxta ___________________________________________________

Trest (kombinat, kon boshqarmasi) __________________________

Boshlandi _________________________ 200___ y.

Tugallandi _______________________ 200___ y.

Jurnalni yuritishga tushantirish xati

Jurnal (2-shakl) da mashinistlar tomonidan smenani topshirish va qabul qilib olishda о‘tkaziladigan oylik kо‘zdan kechirish paytidagi kо‘tarish qurilmasining holati qayd etiladi.

1 grafa. Smena topshirilgan kun, oy va yil.

2 grafa. Smena topshirilgan soat (masalan: 6, 12, 18, 24)

3 va 4 grafalar. Smenani qabul qilib olgan mashinistning familiyasi va raqami.

5 va 6 grafalar. Asboblar yashigida, shkafda yoki doskada asboblar va moslamalarning borligi, shuningdek barcha yong‘inga qarshi vositalarning mavjudligi va holati.

Mashinist quyidagicha qayd qiladi: «Tо‘liq» yoki«Tо‘liq emas».

7 grafa. Xonaning tozaligi. Mashinist quyidagicha qayd qiladi: «Toza» yoki «Iflos».

8-20 grafalar. Tegishli grafalarda kо‘tarish mashinasi elementlarining holati qayd etiladi.

Mashinist quyidagicha qayd qiladi: «Tо‘liq» yoki«Tо‘liq emas».

21 grafa. Mashinist kо‘tarish mashinasini qabul qilganligi tо‘g‘risida о‘z imzosini qо‘yadi.

22 grafa. Kо‘tarish mashinasi tekshirilgan kundagi nazorat xodimlari (kо‘tarish mashinasi montyori, shaxta, trest yoki kombinat bosh muhandisi) ning qaydlari va imzolari.

Bosh mexanik ushbu jurnalni yuritishga tushuntirish xati bilan kо‘tarish qurilmasiga xizmat kо‘rsatadigan shaxslarni tanishtirishi, ular esa buni 1-shakl jurnalda о‘z imzolari bilan tasdiqlashlari kerak.

Forma 1.

Kun, oy, yil	Familiyasi, ismi, sharifi	Lavozimi	Jurnalni tо‘ldirish qoidalarii bilan tanishganligini tasdiqlovchi imzosi
1	2	3	4

11. 
    Yong‘in uchastkalarini kuzatish jurnali
    

Shaxta ____________________________________________________

Kon boshqarmasi (kombinat, trest) ___________________________

Boshlandi _________________________ 200___ y.

Tugallandi _______________________ 200___ y.

Jurnalni yuritishga tushuntirish xati

Yong‘in uchastkalari holati shaxta chang-ventilyatsiya xizmatining mas’ul xodimi tomonidan nazorat qilinishi kerak. Yong‘in uchastkalaridagi barcha о‘zgarishlar va о‘tkazilayotgan tadbirlar jurnal (1-shakl) da qayd etiladi.

Yogg‘in uchastkasini izolyatsiyalovchi tо‘siqlar har sutkada, jiddiy hollarda, masalan, faol yer osti yong‘inida, tо‘siqlar nosoz bо‘lganda kamida smenada bir marta kо‘zdan kechiriladi. Qazib olingan bо‘shliqni ishlab turgan qazilmagohlardan izolyatsiyalovchi tо‘siqlar kamida bir haftada bir marta kо‘zdan kechirilishi kerak.

Havodan namuna olish HKQQ respiratorchilari tomonidan amalga oshirilishi, namuna olinadigan joy, ularning soni va namuna olish vaqti HKQQ bilan kelishilgan holda shaxta bosh muhandisi (texnik rahbari) tomonidan belgilanishi kerak. Yong‘in uchastkasida harorat yoki havo tarkibi keskin о‘zgarganda har sutka havo namunasi olinishi kerak.

Jurnalning oxirida tо‘siqlarni qayd etish uchun sahifa ajratilgan.

Jurnal shakli

2-shakl

Kun, oy, yil	Smenani topshirish soatlari	Smenani qabul qilib olgan mashinist familiyasi	Mashinistning ishchi raqami	Asbob va moslamalarning mavjudligi	Yong‘inga qarshi vositalarsredstva	Xonaning tozaligi	Kо‘tarish mashinasi elementlarining holati
							Tormoz qurilmalari		Kompressor qurilmasi	Oxirgi viklyuchatel
							ishchi	saqlovchi
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

2-shaklning davomi

Sostoyaniye elementov podyemnoy mashini
Chuqurlik kо‘rsatkichi	Signalizatsiya	Barabanlar va futerovka	Podshipniklar	Rotorlarning kontakt xalkalarga tegishi va dvigatellarning holati	Saqlovchi qurilmalar	Moylanish		Elektr himoyalsh apparatlari	Smenani qabul qilib olganligi tо‘g‘risida imzo	Qaydlar
						podshipniklarda	Tishli uzatma karterida
12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22

1-shakl

Kun, oy, yil	Tо‘siq №	Tо‘siqning holati				Tо‘siq ortidagi havoning harorati, grad		Tо‘siq ortidagi havoning tarkibi
		Tо‘siq joylashgan joy	Tо‘siqning holati	Qanday ta’mir talab etiladi	Tо‘siqdan suv oqishi, m3/ch			SO2	SN4	SO	O2	Zarurat bо‘lganda			izoh
												SO2	H2	H2 S
1	2	3	4	5	6		7		8	9	10	11	12	13	14		15

12. 
    Shaxtada tо‘siqlarni qayd etish jurnali
    

№№	Tо‘siq №	Tо‘siq joylashgan joy	Tо‘siq materiali	Tо‘siq о‘rnatilgan vaqt	Izoh
1	2	3	4	5	6

13. 
    Oldinlama burg‘ilashni bajarish jurnali
    

Shaxta ____________________________________________________

Kon boshqarmasi (kombinat, trest) ____________________________

Kun, oy, yil	Burg‘ilash (jinsda yoki foydali qazilmada) bajariladigan qazilmagoh va zaboyning nomi	Burg‘ilash maqsadi	Quduqlar tо‘g‘risida ma’lumotlar				Gaz ajralishi tо‘g‘risida ma’lumotlar	Massivdagi silkinish va zarblar, mayda jinslar ajralishi tо‘g‘risida ma’lumotlar	Izoh	Burg‘ilash ishlari rahbarining imzosi	Chang-ventilyatsiya xizmati boshlig‘ining qaydlari	Shaxta bosh muhandisi (texnik rahbari) ning imzosi
			Quduq №	Quduqlar diametri mm	Quduqlarning chuqurligi, mm	Burg‘ilash nima bilan bajarildi
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13

Izoh:

1. Quduqlarning chuqurligi (6 ustun) smena yoki sutka oxirida beriladi.

2. Gaz ajralishi tо‘g‘risidagi 8 ustunda quyidagi ma’lumotlar kо‘rsatiladi:

a) quduqlardan gaz kirishi tо‘g‘risida; b) qidiruv quduqlaridan kirayotgan gaz bosimi tо‘g‘risida; v) qazilmadagi gaz konsentratsiyasi tо‘g‘risida.

3. 9 ustunda hodisaning xususiyatlari va uning qaytish vaqti qayd etiladi.

4. Chang-ventilyatsiya xizmati boshlig‘i yozuvlarni har sutka, shaxta bosh muhandisi esa – kamida uch kunda bir marta kо‘rib chiqib viza qо‘yadi va ular asosida burg‘ilashni davom ettirish tо‘g‘risida kо‘rsatma beradi.

5. Jurnal chang-ventilyatsiya xizmati boshlig‘ida yoki ventilyatsiya bо‘yicha mas’ul shaxsda saqlanadi.

14. 
    Suvni chiqarish qurilmalarini kо‘zdan kechirish jurnali
    

Shaxta ___________________________________________________

Kon boshqarmasi (kombinat, trest) ___________________________

Boshlandi _____________________________ 200___ y.

Tugallandi ___________________________ 200___ y.

Jurnalni yuritishga tushuntirish xati
Suvni chiqarish qurilmalarini kо‘zdan kechirish jurnalida Ruda, noruda va sochma holdagi konlarni yer osti usuli yordamida qazib olishda yagona xavfsizlik qoidalariiga muvofiq suvni chiqarish qurilmalarini kо‘zdan kechirish natijalari qayd etiladi. Suvni chiqarish qurilmalari shaxta bosh mexanigi tayinlagan shaxs tomonidan har kuni, bundan tashqari shaxta bosh mexanigi tomonidan har haftada kо‘zdan kechiriladi.

Har qaysi suvni chiqarish agregati uchun alohida sahifa ajratiladi; sahifaning yuqori qismida nasos о‘rnatilgan joy, shuningdek nasosning turi va ishchi agregatning raqami yoziladi.

1 grafada suvni chiqarish qurilmasi tekshirilgan sana yoziladi.

2 grafada suvni chiqarish qurilmasi (nasos, dvigatel, nazorat-о‘lchash asboblari va h.) ni tekshirish paytida aniqlangan nuqsonlar yoziladi.

3 grafada kо‘zdan kechirish paytida aniqlangan nuqsonlarni bartaraf etish bо‘yicha belgilangan choralar yoziladi.

4 grafada ta’mirlash ishlari tugatiladigan muddat kо‘rsatiladi.

5 grafada suvni chiqarish qurilmasini kо‘zdan kechirgan shaxs kо‘rsatiladi.

Suvni chiqarish qurilmasi ta’mirlangandan keyin shaxta bosh mexanigi tomonidan qabul qilinadi.

Bajarilgan ta’mirlash ishlarining sifati tо‘g‘risida bosh mexanik jurnalda tegishli yozuvlarni qayd etadi.

Suvni chiqarish qurilmalarini kо‘zdan kechirish

Nasos о‘rnatilgan joy _____________________________________

Nasosning turi va agregatning ishchi raqami _________________________

Kun, oy, yil	Nasosni kо‘zdan kechirish natijalari, aniqlangan nuqsonlar	Nuqsonlarni bartaraf etish bо‘yicha belgilangan tadbirlar	Ularni bajarish muddati	Suni chiqarish qurilmasini kо‘zdan kechirgan shaxsning imzosi
1	2	3	4	5

15. 
    Havoning changlanishini aniqlash uchun havo namunasini olishni
    

qayd etish jurnali

№№	Havo namunasi olingan sana va tahlil raqami	Havo namunasi olingan joylar	Chang hosil qilish manbalari, ish jarayonini kо‘rsatgan holda	Qabul qilingan changga qarshi kurashish choralari	Tahlillar natijalari	Shaxta bosh muhandisining kо‘rsatmalari
1	2	3	4	5	6	7

GLOSSARIY

О‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI «SANOATKONTEXNAZORAT» DAVLAT INSPEKSIYASI - О‘zbekiston Respublikasi Sanoatda, konchilikda va kommunal-maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat Qilish davlat inspeksiyasi - respublika Hududidagi barcha yuridik va jismoniy shaxslarning sanoatda ishlarni bexatar olib borish, yer osti boyliklaridan foydalanish va ularni muHofaza Qilishga doir Qonun Hujjatlari va normativ-texnik Hujjatlar talablariga rioya Qilishlari ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi maxsus vakolatli davlat boshQaruvi organi Hisoblanadi.

LITSENZIYA – litsenziyalovchi organ tomonidan yuridik yoki jismoniy shaxsga berilgan, litsenziya talablari va shartlariga sо‘zsiz rioya etilgani Holda faoliyatning litsenziyalanayotgan turini amalga oshirish uchun maxsus ruxsatnoma.

XAVFSIZLIK SERTIFIKATI – obyektning sanoat xavfsizligiga muvofiQligi HaQidagi xulosalarga ega bо‘lgan Hujjat.

FOYDALI QAZILMA KONLARI – miQdori, sifati va sanoatda foydalanish uchun yoroQli bо‘lgan tabiiy yotish (joylashuv) shartlari bо‘yicha Yer yuzasi yoki Qa’rida mineral moddalarning tо‘planishi. Konlar tabiiy (geologik jarayonlar natijasida paydo bо‘lgan) va texnogen (inson faoliyati natijasida paydo bо‘lgan) kabi turlarga bо‘linadi. Texnogen konlarga karyer va shaxta uyumlari, boyitish chiQindilari, metallurgiya zavodlari shlaklari va shu kabilar kiradi.

OCHIQ KONCHILIK ISHLARI - foydali Qazilma konlarini Qazib olishda tog’ jinslarini parchalash va massasidan ajratish, ularni texnologik transportlar bilan tо‘lash (ombor) joylarigacha Harakatlantirish, ochiQ kon inshootlari va uyuplari tо‘plamini ishchi Holatda shakllantirish va saQlash bо‘yicha bajariladigan operatsiyalar majmuasining ma’lum ketma-ketlikda Qо‘llanilishi.

KARYER- foydali Qazilmalarni ochiQ usul bilan Qazib olish maQsadida tashkil etilgan ochiQ kon inshootlari (pog’ona, transheya, kotlovan va boshQalari), tog’ jinslari uyumlari, foydali Qazilmalar omborlari va ularni bog’lovchi texnologik transportlar kommunikatsiyasi majmui. Ayrim Hollarda karyer tarkibiga, uni ishni ta’minlovchi yerosti kon inshootlari (konveyer tizmalari, drenaj inshootlar va shu kabilarni joylashtirishga mо‘ljallangan Qiya QuduQlar ) Ham kirishi mumkin.

Kо‘mir konlari uchun «karyer» atamasiga «kesim» atamasi mos keladi.

KON– ma’dan Qazib olishga oid kon sanoati (ishlab chiQarish bо‘linmasi) korxonasi (bir necha karyer, shaxtalardan iborat bо‘lishi mumkin).

KORXONA – ma’muriy- xо‘jalik mustaQilligiga ega bо‘lgan va yuridik shaxs HuQuQi berilgan, aloHidalashtirilgan ishlab chiQarish bо‘linmasi.

IXTISOSLASHTIRILGAN TASHKILOT – ma’lum ish turlarini bajarish HuQuQiga (litsenziyaga) ega tashkilot.

OCHIQ KONCHILIK ISHLARINI BOSHQARISH - ochiQ kon inshootlari va uyumlari majmuining ishchi va xavfsiz Holatini shakllantirish va saQlash, yer Qa’ridan oQilona foydalanishni ta’minlash yuzasidan parchalash, chiQarish, tashish va omborga joylashtirish jarayonlari о‘rtasidagi о‘zaro munosbatlarni ifodalovchi, Hamda konning geologik tavsiflari va marksheyderlik о‘lchashlarni о‘rganish natijalariga asoslangan tashkilot.

OCHIQ KONCHILIK ISHLARI XAVFSIZLIGI – karyer ishini rejalashtirilgan darajada uzluksiz ta’minlaydigan, kon-transport jiHozlari ish tartibotini buzmaydigan, Hamda xodimlar va aHoliga xavf solmaydigan Holatda ochiQ kon inshootlari va uyumlari majmuini saQlab turish.

KON MASSASI - foydali Qazilmalar va ochish ishlarini birlashtiruvchi tushincha.

KON BО‘LAGI – yer osti boyliklaridan foydalanish HuQuQiga oid litsenziyaga muvofiQ foydalanish uchun konchilik korxonasiga berilgan, maydoni va chuQurligi bо‘yicha chegaralangan geometrik о‘lchamli yer Qa’ri uchastkasi.

YER BО‘LAGI – obyektlarni joylashtirish va konchilik korxonasi faoliyat kо‘rsatishi uchun berilgan yer yuzasining Qismi.

QAZIB CHIQARILADIGAN BIRLIK –chegaralarida zaxira yetarli ishonch bilan aniQlangan, Hamda foydali Qazilma va komponentlar ajratib olishning dastlabki Hisobi mumkin bо‘lgan, shuningdek bir Qazish tizimi va texnologik Qazib chiQarish (pog’ona, blok va shu kabilar) sxemasi bilan ishlov berilishi amalga oshiriladigan, nisbatan bir jinsli geologik sharoitlaraga ega eng kichik kon uchastkasi.

OCHIQ KONCHILIK ISHLARI YUZASIDAN TEXNIK RAHBARLIK – ishlarni bexatar olib borish va yer osti boyliklaridan oQilona foydalanishni Hisobga olgan Holda konchilik ishlarini rivojlantirish rejalarini shakllantirish, ularni Qо‘llashni korxona (karyer) funksional xizmatlari va tuzilmalari orQali tashkil etish va nazorat Qilish.

OCHIQ KONCHILIK ISHLARINING TEXNIK RAHBARI – korxonada (karyerda) ochiQ konchilik ishlari yuzasidan texnik raHbarlikni amalga oshiruvchi mansabdor shaxs.

ISHLARGA RAHBARLIK QILISH – karyer raHbariyati tomonidan belgilangan rejalar bajarilishini tashkil etish bо‘yicha ishlar tartibi va Hajmi, ijrochilari, xavfsizlik choralari belgilanishini va bajarilishi nazoratini о‘z ichiga olgan, Hamda ijrochilarga vazifalar (naryadlar) va boshQa og’zaki yoki yozma idoraviy kо‘rsatmalar berish yо‘li bilan amalga oshiriladigan Harakatlar tizimi.

ISHLAR RAHBARI – ishlarning ayrim turlari yuzasidan raHbarlikni amalga oshiruvchi muHandis-texnik xodim (uchastka boshlig’i va boshliQ о‘rinbosari, uchastka mexanigi va energetigi, master va shu kabilar).

ISHLAR IJROCHISI – bevosita ish bajaruvchi shaxs.

TEXNIK NAZORAT – meHnat muHofazasiga oid meyorlar va Qoidalariga rioya etish yuzasidan nazorat tizimi.

TEXNIK NAZORAT SHAXSI - meHnat muHofazasiga oid meyorlar va Qoidalariga rioya etish yuzasidan nazoratni amalga oshiruvchi mansabdor shaxs.

OCHIQ KONCHILIK ISHLARI YUZASIDAN TEXNIK RAHBARLIKNING HUQUQI – tegishli ta’lim olganligi HaQidagi Hujjat bilan tasdiQlangan, konchilik ishlari yoki ularning ayrim jarayonlarini boshQarish funksiyasini bajarishiga oid HuQuQ. MustaQil texnik raHbarlar HuQuQlarining chegaralari lavozim yо‘riQnomalari bilan belgilanadi.

ISHLARNI BAJARISH HUQUQI – tegishli kasb olganligi va ma’lum amaliy kо‘nikma egallangani HaQidagi Hujjat bilan tasdiQlangan, ijrochilarning ayrim ish turlarini bajarishlariga oid HuQuQ.

SANOAT SANITARIYASI - meHnat jarayonida inson sog’lig’i va ish Qobiliyatining saQlanishini ta’minlaydigan Qonunchilik Hujjatlari va ularga muvofiQ ravishdagi ijtimoiy-iQtisodiy, tashkiliy, gigiyenik va sanitariya –texnikoviy tadbirlar va vositalar tizimi.