Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

Parpiyeva M.B. 
– 
Master student of Tashkent state pedagogical university 
 
Annotation. 
This article provides a methodological analysis of elementary 
mathematics lessons. The problems that exist in the educational process were investigated 
in connection with the requirements of modern educational standards. In addition, based 
on the problems studied, reasonable suggestions and recommendations were made. 
Keywords:
Mathematics, equations, scientific relations, integration of equations, 
mathematical logic, methods of teaching equations. 
 
Turli oʻquv predmetlarini oʻqitishda soatlarning qisqarishi, oʻquv materiallari 
mazmunining ilmiy jihatdan murakkablashishi natijasida oʻquvchilarga qoʻyilayotgan talablar 
kuchaydi, taʼlim sifatida birmuncha pasayishlar kuzatilmoqda. Oʻquvchilar oʻquv 
materiallarini oʻzlashtirishida sodir boʻlayotgan bunday pasayishlar yosh avlodning 
intellektual rivojlanishiga taʼsir etmay qolmaydi. Bu holat esa oʻqituvchilardan oʻquvchilarga 
bir fan doirasida bogʻliqliklar asosida turli hodisalarni oʻrganishni taqozo etadi. 
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Umumiy oʻrta taʼlim va oʻrta maxsus 
kasb-hunar taʼlimining Davlat taʼlim standartlarini tasdiqlash toʻgʻrisida”gi (2017-yil 6-aprel 
187-son) qarorida koʻrsatib oʻtilganidek, tabiiy va aniq fanlarni oʻqitishda integratsion taʼlim 
muhim ahamiyat kasb etadi. Ajdodlarimiz Al-Xorazmiy, Al-Farobiy, Ibn Sino, Beruniy, 
Ulugʻbekning matematika, astronomiya, geografiya, tibbiyot va boshqa sohalarga oid 
asarlarida miqdor, sifat oʻrtasidagi aloqadorlik, uning hayotiy ahamiyati hamda tabiiy va 
ijtimoiy bilimlarning birligi masalasi haqida fikrlari bayon etilgan. Bir qator ilmiy ishlar 
boshlangʻich maktablarda fanlararo va fanlar ichidagi bogʻliqliklar muammosiga 
bagʻishlangan boʻlib, oʻquv qoʻllanmalari integratsiyasini asta-sekin yaratib, yoʻlga qoʻyish 
masalalariga qaratilgan. Masalan: T.L.Ramzayev, G.N.Akvilev, N.Y.Vinelkin, G.V.Beltyukov va 
boshqalar. XIX asr va XX asr boshlarida integratsiya gʻoyasi ilgʻor gʻoyalar qatori qadrlangan. 
Nomdor taʼlim islohotchisi Dj. Dyun farzandni quyosh qatori qoʻyib, uni pedagogika markazi 
deb, oʻquv dasturlarini takomillashtirishning yangi prinsiplarini ilgari surdi. 
Boshlangʻich sinflarda matematik tenglamalar asosida integratsiyalashgan darslardan 
foydalanish samaradorligini aniqlash maqsadida Toshkent shahri Shayxontohur tumanidagi 
beshta umumiy oʻrta taʼlim maktablarida tajriba-sinov ishlarini olib bordik. Ushbu maqsadda 
10 soatlik dars mashgʻulotlarini kuzatdik. Tadqiqot davomida kuzatish, anketa soʻrovlari, 
suhbat, pedagogik eksperiment kabi ilmiy-tadqiqot metodlaridan foydalandik. Anketa 
soʻrovlarida jami 20 nafar boshlangʻich sinf matematika oʻqituvchilari ishtirok etdilar. Soʻrov 
natijalari tahlili koʻrsatishicha, boshlangʻich sinf oʻqituvchilaridan 12 nafari (60 %) 
matematika darslarida integratsiya tushunchasining asl mohiyati haqida maʼlumotga egalar. 
5 nafar (25 %) oʻqituvchi umumiy holda fikr bildirdilar, qolgan 3 nafar (15 %) oʻqituvchi esa 
hech qanday maʼlumotga ega emasliklarini taʼkidladilar. Oʻqituvchilar bilan suhbat 
jarayonida taʼlim jarayonini matematik tenglamalar asosida integratsiyalash haqida 
qisqagina tushuntirish ishlarini olib bordik va umumiy maʼlumotlar berdik. Shundan soʻng 
216

---