Ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalari agentligi qoshidagi maktablarning

 
IX VARIANT 
Qizcha dunyoga kelishi oilaning boshiga yoqqan la’nat bo‘lganini bolaligidanoq 
sezgan edi. Shuning uchun odamlardan o‘zini chetga olib, doim yolg‘izlikka intilar edi. 
Hamma uni birdan esdan chiqarib qo‘ya qolsa, unga ancha yengil bo‘lardi, chog‘i. Biroq 
o‘z musibatini kim ham esdan chiqara oladi? Ota-onasi shu haqda o‘ylagani-o‘ylagan. 
Ayniqsa, onasi hammadan ko‘proq iztirob chekardi
. U qiziga qarab o‘zidan nomus 
qilardi: qiz degan onaga o‘g‘il boladan ko‘ra hamisha yaqinroq bo‘ladi-da. Qiz bola ona 
vujudining bir qismi, undagi har qanday nuqson onani nomusga qo‘yadi... 
U tildan mahrum bo‘lsa ham, lekin ko‘zlari qora, shahlo, kipriklari uzun, lablari qiz 
qalbida tug‘yon urgan hislarni aks ettirib, gul bargiday titrab turardi. (102 so‘z) 
TOPSHIRIQLAR:
1.
Ushbu matn qaysi asardan olingan? Asar nomi hamda g‘oyasini aniqlang. (20 ball) 
2.
Ajratib ko‘rsatilgan gapdan yozuvchining asosiy maqsadini izohlang. (20 ball)
3.
Asar janriga xos xususiyatlarni ajratib yozing. (10 ball) 
4.
Matndagi 1-gapdagi ko‘chma ma’noli so‘zni aniqlab, leksik xususiyatini yozing. (10 
ball) 
5.
Matnda berilgan ostiga chizilgan gap tarkibidagi so‘zlar turkumini aniqlab yozing va 
gapdagi sintaktik vazifasini belgilang. (20 ball) 
6.
Matndan oxirgi berilgan qo‘shma gap turini aniqlab yozing hamda sodda gaplarning 
bog‘lanishini izohlang. (10 ball) 
7.
Matnda berilgan “
U qiziga qarab o‘zidan nomus qilardi: qiz degan onaga o‘g‘il 
boladan ko‘ra hamisha yaqinroq bo‘ladi-da
” gapida tinish belgilarining qo‘yilish 
sababini izohlang. (10 ball)

---

13 
X VARIANT 
Bir oʻlkaki, tuprogʻida oltin
gullaydi, 
Bir oʻlkaki, qishlarida shivillar bahor,
Bir oʻlkaki, sal koʻrmasa, quyosh sogʻinar...
Bir oʻlkaki, gʻayratidan asabi chaqnar.
Baxt toshini chaqib, bunda kuch guvillaydi. 
Derdilarki: «uning 
ruh
i injiq va xasta», 
Biroq, tomchi qoni uning bir kulcha oltin! 
Tebratadi o‘lkani ish – baxtning o‘z qo‘li, 
Ochilgandir tarixlarning eng ulug‘ yo‘li… 
Termometr simobiday... Oʻpar ekan nur
Yangi tarix quyoshidan uning manglayi, 
Mehnatidan ayqiradi endi baxt, surur. 
Dalalarda mashinaning tetik nafasi, 
Ufqla
rning zumrad koʻksin oʻpar paxtazor.
Chollar — yigit, yigitchalar chaqmoqday yonar, 
Erkin mehnat baxtli koʻzda choʻgʻ kabi porlar,
Irodaning qilich yangligʻ oʻtkirdir dami.
Xonaqoni tashlab fikr fanlarni mindi, 
Elektron tekshiradi kechagi cho‘pon. 
Institut kursisini o‘par qiz-juvon… (105 so‘z) 
TOPSHIRIQLAR:
1.
Ushbu she’riy parcha qaysi ijodkor qalamiga mansub? O‘zbekiston haqidagi 
she’rlardan o‘ziga xos jihatlarini tahlil qilib izohlang. (20 ball) 
2.
She’rdan o‘tmish davrga xos jumlalarni topib izohlang. (20 ball) 
3.
O‘xshatishlarni ifodalashda qaysi birliklardan foydalanilgan? 10 ball) 
4.
Matnda ajratib ko‘rsatilgan so‘zning paronimini aniqlab, leksik xususiyatini yozing. 
(10 ball)
5.
Matnda ostiga chizilgan gapni morfologik va sintaktik tahlil qiling. (20 ball)
6.
Matnda kelgan “
Chollar — yigit, yigitchalar chaqmoqday yonar.
”
satrlaridagi 
qo‘shma gap turini yozing hamda sodda gaplarning bog‘lanishini izohlang. (10 ball)
7.
Chollar — yigit, yigitchalar chaqmoqday yonar
.
Ushbu satrda tinish belgisining 
qo‘yilish sababini izohlang. (10 ball)