Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус


Бетон ва металл нуксонларини ультратовуш билан аниклаш



Download 415,5 Kb.
bet24/25
Sana24.02.2022
Hajmi415,5 Kb.
#194462
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25
Bog'liq
МАЪРУЗА метрол

3.2. Бетон ва металл нуксонларини ультратовуш билан аниклаш.

Бетонни синашда ультратовуш импульсли усулни куллаш факатгина буюмнинг нуксонларини аниклаш билан чегараланиб колмай, унинг физик-механик тавсифларини аниклаш имконини беради.


Бетон турли-туман ашёлардан ташкил топганлиги сабабли, ундаги нуксонларни аниклашда, факатгина улчамлари тулдирувчиларнинг тавсифли улчамидан катта булган нуксонларнигина топиш мумкин. Бетонни ультратовуш импульсли усул билан дефектоскопия килишнинг икки усули: товушни тулик утказиш ва буйлама профиллаш усуллари кенг таркалган.
Товушни тулик утказишда текширув объектининг карама-карши тарафлари нукталарни белгилаш ультратовуш аппаратининг нурлантирувчи 1 ва кабул килувчи 2 бир-бири билан бир укда жойлашиши лозим (66-расм). Одатда юза тугри бурчакли тур билан белгиланиб, богламлари товуш утказиш трассаси 3 ни белгилайди.


66-расм. Товушни тулик утказиш усули схемаси.

Буйлама профиллаш усули (67-расм) шуниси билан кулайки, унда нурлантирувчи 1 ва кабул килувчи 2 буюмнинг бир юзасида урнашади. Бирок бунда нуксонларни факатгина калинлиги 1-1,52 полосада аниклаш мумкин, бу ерда  1 дан 15 см гача катталикни ташкил этувчи тулкин узунлиги. Бундан ташкари улчов натижаларини интерпретация килишнинг аниклиги товушни тулик утказиш услубидагидан пастрок эканлигини айтиб утиш лозим.


67-расм. Нуксонларни буйлама профиллаш усулида аниклаш схемаси.
Нуксонларнинг 3 мавжудлиги кабул килувчиларнинг тугри чизик 5 га нисбатан экспериментал нукталар 4 ни кетма-кет сурилиш вактида содир булувчи огишлар оркали аникланади (67б-расм).
Нурлантирувчи ва кабул килувчи бир юзага жойлаштиришда юзадаги дарзларнинг чукурлашув катталиги уни аниклаш масаласини ечиш мумкин (68-расм).
68-расм. Дарз чукурлигини аниклаш схемаси.

Бунинг учун дарз укига перпендикуляр тенг килиб (а) олинган масофаларга нурлантирувчи ва кабул килувчилар урнатилади, ундан кейин эса АВС трассаси буйлаб импульснинг утиш вакти t1 ни экспериментал аникланади. Бетоннинг дарзсиз участкасида хам ультратовуш утишнинг тезлиги аникланади ва унга тегишли тезлик Vвt2 аникланади. АВС трассаси буйлаб утувчи товушнинг тезлигини белгиловчи нисбат куйидагича куринишга эга булади: . Тезликларни тенглаштириб куйидаги куринишга эга буламиз:




; (18)
Сунгги вактларда бетон конструкцияларда импульсли ультратовуш усулидан фойдаланишда осциллографлар урнида ракамли индикаторларда ишловчи микросекундомерлардан фойдаланилади.
Материалнинг зичлиги бевосита тортиш оркали ёки радиометрик усул билан аникланиши мумкин. Агар ультратовуш таркалиш тезлигини стерженда Vc ва бир хил коришмадан тайёрланган кубда Vк аниклашни амалга оширилса, динамик Пуассон коэффициентини топиш мумкин.
(19)
Ультратовуш тезлиги буйича бетон мустахкамлиги R аниклаш учун айланма эгри чизик куриш лозим (69-расм).
69-расм. Ультратовуш тезлиги буйича бетон мустахкамлигини аниклаш учун айланма эгри чизик куриш.

Бунинг учун бир хил шароитларда камида 45 намуна тайёрлаб, уларни турли муддатларда синалади. Сунгра хар бир намунани бетонни ёткизиш йуналишига перпендикуляр тарафда товуш утказилиб, ундан кейин уларни прессда бузилгунча синалади.


Бетонда ультратовуш таркалиш тезлигига турли омиллар: бетоннинг ёши ва уни котиш шароити, тулдирувчининг микдори ва тури, цемент микдори, температура, арматуранинг тури ва улчамлари.
Ультратовуш ёрдамида металл конструкцияларни синаш, металдаги нуксонларни аниклаш ва пайванд чокларнинг сифатини назорат килишда ишлатилади.
70а-расмда соя усулидан фойдаланиш мисоли келтирилган. Нурлантирувчи 1 дан ва кабул килувчи 3 дан сигнал осциллограф экранига узатилади. Нуксонлар булган такдирда кабул килувчи кайтарадиган сигналнинг заифлашуви ёки бутунлай йуколиши юз беради.
Конструкциянинг товуш утказиш трассаси ихтиёрий йуналишга эга булиши мумкин.


70-расм. Соя усулида буюмдан товуш утказиш схемаси.
Пайванд чоклар сифатини соя ёки кузгу-соя усули билан назорат килишда шлакли кушимчалар, раковиналар, хаво бушликлари, дарз ва нопайванд жойлар куриниб колади.
Пайванд бирикмаларни назорат килиш учун ультратовуш тулкинлари  турли тушиш бурчакларига эга булган призматик узгартирувчилар кулланилади. Пайванд бирикмаларида одатда нуксонлар пайвандланадиган буюмнинг юзаси буйлаб ривожланишидан, назорат жараёнида узгартиргични чок буйлаб зигзагсимон йуналтирилади.
Ультратовушли назорат таврли ва учма-уч бирикмаларда очилиш кенглиги 0,2 мм дан камрок булган ички дарзларни ва чок илдизидаги нопайвандларни аниклаш имконини беради.
Пайванд чокларни назорат килишда эталонлардан (сунъий нуксон киритилиб олдиндан пайвандланган бирикмалар) фойдаланилади.
кайтарув (акс-садо усули) ёки конструкцияда нуксон булганда, унинг заифлашувини (соя усули) эталон билан солиштирилади.



Download 415,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish