J izzax politexnika instituti «iqtisodiyot va menejment» kafedrasi «sifat menejmenti» fanidan

tushunchalar

Sifatni boshqarish taraqqiyotini muhokama etish uchun A.V. Glichev va V. Ye. SHvets yondoshuvlari asosida tuzilgan quyidagi davriy bo’linishlarga asoslanish mumkin:

1. 
   Sifat bo’yichajarayonlami tashkil qilishning individual shakli.
   
2. 
   Sifat bo’yicha jarayonlami tashkil qilishning tsex shakli.
   
3. 
   Sifat bo’yicha jarayonlami tashkil qilishning sanoat (industrial) shakli:
   

1. 
   Sifat nazorati, Teylor tizimi - (XIX a. oxiri - XX asrning 20 yy.);
   
2. 
   Sifatni statistik usullar asosida nazorat qilish - (XX asrning 20-50 yy.);
   

v) Sifat boshqaruvi - (XX asrning 50-80 yy.).

4. 
   Postindustrial davr, Sifatni yalpi boshqarish (TQM) - (XX asrning 80 yillaridan - hozirgi kunga qadar).
   

Jahonda sifatni boshqarish taraqqiyotining tarixan ilk bosqichi - sifat bo’yicha ishlarni individual ravishda tashkil qilish shakli bilan bog’liq bo’lgan davriga to’g’ri kelgan. Bu shakl manufakturaga qadar hunarmandchilik ishlab chiqarishi uchun xos bo’lgan. Bunday shaklning mazmuni shundaki, bir ishchi mahsulotni yaratish, tayyorlash va sotish borasidagi masalalarni mustaqil o’zi hal qilib, sifati uchun ham barcha javobgarlikni o’z zimmasiga olgan (boshqalar esa bu javobgarlikka tortilmagan).

Sifatni boshqarishning ilmiy uslublari va tamoyillarining yaratilishini asosan shu davr bilan bog’laydilar. Bu davrga, yuqorida aytilganidek, uch kontseptsiya nuqtai nazaridan qaraladi:

1. 
   Sifat nazorati, Teylor tizimi;
   
2. 
   Sifatni statistik usullar asosida nazorat qilish, SCQ;
   
3. 
   Sifatni umumiy nazorat qilish, TQS.
   

Sifatni umumiy boshqarish kontseptsiyasi (TQM) - yuqorida ko’rsatilgan uch kontseptsiyaning taraqqiy etgan hosilasi hamda jamiyatning postindustrial rivojlanish davriga o’tishi natijasidir. (1-jadval). Bu kontseptsiyalar to’g’risida keyingi paragrafda alohida to’xtalib o’tamiz.

Nazarat savollari:

1.Sifatni boshqarish taraqqiyotini qanday shakllarga bo’lish mumkin?

2.Sifat bo’yicha jarayonlami tashkil etishning individual shaklini tavsiflab bering.

3.Sifat bo’yicha jarayonlami tashkil etishning tsex shakli deganda ni mani tushunasiz?

4.Sanoat(industrial) shaklining o’ziga xos tomonlarini yoritib bering.

5. 
   Postindustrial davrda sifat bo’yicha jarayonlami tashkil etish?
   

1-jadval

Sifatni boshqarish taraqqiyotini bosqichlari va turli yondoshuvlari