Jamiyatimizni material texnik bazasini yaratishda, mashinasozlik oldida ishlab chikarishni zamonaviy jixozlar asosida jadal ravishda rivojlantirishni talab kilib, bir nechta masalalar kuyadi

Detal materiali tahlili

Kulrang cho`yan CЧ 25 ГОСТ 1412-85

Hozirgi vaqtda insoniyat hayotini va jamiyat taraqqiyotini turli mashina, mexanizm va apparatlarsiz tasavvur etish juda qiyin. Ma`lumki, har qanday mashina, mexanizm va apparatlarning ko`pchilik detallari, metallar va ularning qotishmaridan yasaladi.

Mashina va mexanizmlarning detallari materiallarga nisbatan xilma-xil talablar qo`yiladi, bu talablar esa shu detallarning ishlash sharoitiga bog`liq bo`ladi.

Demak, mashinalarning konstruksiyasiga va ishlash sharoitiga ko`ra, ularning ba`zi detallari materiali cho`zilishga, ba`zilariniki egilishga, yana boshqalariniki esa buralishga va shu kabi deformatsiyalarga yuqori darajada qarshilik ko`rsatishi talab etiladi.

Kulrang cho`yan tarkibida uglerodning juda ko`p qismi yoki hammasi grafit tarzda bo`ladi. Kulrang cho`yan tarkibida uglerodning juda ko`p qismi yoki hammasi grafit tarzida bo`ladi. Cho`yanning bu turi sindirilsa, singan jiyi kulrang rangda bo`ladi, shuning uchun ham kulrang cho`yan deyiladi. Kulrang cho`yanni ba`zi hollarda quymakorlik cho`yani ham deyishadi, bunda sabab kulrang chuyan juda yaxshi suyuqlanuvchan va oqish xususuyatiga ega, shu sababdan u qolipni mayda tirqishli joylariga ham oqib borib to`ldiradi, shuning uchun ham quymakorlikda kulrang cho`yandan keng foydalaniladi.

Kulrang cho`yan CЧ harflari va 2 xonali 2 ta son bilan markalanadi ba`zida 2 xonali 1 ta son bilan ham markalanishi mumkun. Markadagi CЧ harflari cho`yanning kulrang ekanligini (серий чуян) 1- son cho`yanning cho`zilishidaki mustahkamlik chegarasini (кг/мм² holida ) bildiradi. 2- son egilishdagi chegarasini (кг/мм² holida ) bildiradi.

Kulrang cho`yanning asosiy tarkibi Fe-C-Si bo`lsa ham undagi qo`shimchalar - marganes, fosfor va oltingugurt uning xossalariga katta ta`sir ko`rsatish mumkun. Kulrang cho`yanning o`rtacha kimyoviy tarkibi quyidagicha bo`ladi:

С=3,2-3,4%, Si=1,4-2,2%, Mn=0,7-1,0%, P<0,2%, S<0,15%. Bunday cho`yandan quymaning strukturasi cho`yanning kimyoviy tarkibi hamda termik ishlov usuliga bog`liq. Sovish tezligi katta bo`lganda grafit sementitning parchalanishi natijasida sodir bo`ladi.

Mexanik xossalari jihatdan yaxshi cho`yanlardan biri СЧ 25 markali cho`yan bo`lib, u yuqori sifatli cho`yan deb ataladi. СЧ 25 markali cho`yan perlit bilan mayda grafit plastinkalaridan tuzilgan.

Kulrang cho`yanlarni markalash uchun ГОСТ 1412-85 belgilangan. Bunday cho`yanlar qattiqligi 145-255 НВ аtrofida bo`lib, mustahkamligi esa markasidagi sonlar bilan ko`rsatiladi.

Чугун СЧ 25 ГОСТ 1412-85

Массовая доля элементов, %
Углерод	Кремний	Марганец	Фосфор	Сера
			Не более
3,2-3,4	1,4-2,2	0,7-1,0	0,2	0,15

Марка чугуна по СТ СЭВ 4560-84	31120
Временное сопротивление при растяжении , МПА, (кгс/мм^2), не менее	200(20)
Плотность ,кг/м^3	7,2^.10^3
Линейная усадка, , %	1,2
Модуль упругости при растяжении, Е^.10^-2 МПА	900-1100
Удельная теплоемкость при температуре 20-200 , С, Дж (кг^.К)	500
Коэффициент линейного расширения при температуре 20-200 ,	10,0^.10^-6
Теплопроводность при 20 , , Вт(м^.К)	50

Требования к деталям	Применение
Жаропрочность и повышенная прочность	Кокильные формы, выхлопные трубы, фитинги.