Jizzax davlat


EKOTIZIMLARNING MAHSULDORLIGI VA EKOLOGIK PIRAMIDA



Download 261,24 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/7
Sana31.12.2021
Hajmi261,24 Kb.
#236467
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Ekosistemadagi biotik omillar MUSTAQIL ISH

EKOTIZIMLARNING MAHSULDORLIGI VA EKOLOGIK PIRAMIDA 

QOIDALARI  

Ekotizimlarning biologik  mahsuldorligi deganda ma'lum  maydondagi 

tirik  organizmlarning  muayyan  vaqt  birligida  vazn  to`plash  tezligiga 

tushuniladi. Bu tezlik tabiatda vaqt va joyga ko`ra turlicha kechadi. 

Produtsentlarning  muayyan  vaqt  birligida  to`plangan  vazni  birlamchi 

mahsulot  hisoblanadi.  U  shu  mahsulotni  to`plash  uchun  tuproqdan  undan  ko`ra 

ancha  ko`p  modda  oladi.  Bu  moddalarning  40-70  %  ni  o`z  hayotiy  jarayonlariga 

(nafas olish, oziqlanish, suv bug`latish) sarflaydi, qolganini vazn sifatida to`playdi. 

Birlamchi  mahsulot  konsument  va  redutsentlar  uchun  ozuqa  bo`lib 

hisoblanadi. Ular ham ozuqa sifatida olingan birlamchi mahsulotning ko`p qismini 

o`z  hayotiy  ehtiyojlariga  sarflab,  faqat  ozginasini  vazn  sifatida  to`playdilar. 

Ularning to`plagan bu vazni ikkilamchi mahsulot deyiladi. 

Shunday qilib, geterotrof organizmlar birlamchi mahsulot hisobida yashaydi 

va  uning  faqatgina  bir  qismini  ikkilamchi  mahsulot  sifatida  to`playdi.  Masalan, 

qoramol  o`z  vaznini  1  kg.  ga  oshirish  uchun  u  o`rtacha  70-80  kg.  o`t  yetadi. 

Ko`rinib  turibdiki,  u  birlamchi  mahsulot  bilan  olgan  energiyasining  ko`p  qismini 

o`zining  hayot  jarayonlariga  sarflaydi  va  oz  qismini  ikkilamchi  mahsulot  sifatida 

to`playdi.  Ozuqa  zanjirining  keyingi  zvenolarida  ham  shunday  holat  davom  etadi 

va  har  bir  zvenoga  o`tishda  energiya  hamda  to`planadigan  massa  kamaya  boradi. 

Bu  holat  ekologik  piramida  deb  nom  olgan  bo`lib,  piramidaning  ostida 

produtsentlar  (o`simliklar),  o`rtasida  o`simlikxo`r  konsumentlar  (hayvonlar)  va 




ustida  etxo`r  hayvonlar  (yirtqichlar)  turadi.  Ekologik  piramidani  ingliz  olimi  CH. 

Elton  o`rgangan  va  fanga  kiritgan.  Ekologik  piramidada  quyidagi  qoidalar  amal 

qiladi: 

Birinchi  qoida  (    ikkilamchi  biologik  mahsulotlar  birlamchi  biologik 

mahsulotlardan kam bo`ladi. 

Uning ikkinchi qoida ( yeyiluvchi organizmlarning umumiy vazni yeyuvchi 

organizmlar vaznidan ko`p bo`ladi. 

Uning  uchinchi  qoida  (  biologik  mahsuldorlik,  ikkilamchi  mahsulot 

to`plovchilarning qisqa umr ko`radiganlarida uzoq yashovchilarga nisbatan yuqori 

bo`ladi. 

Uning  to`rtinchi  qoida  –  sonlar  qoidasi  bo`lib,  piramidaning  yuqorisiga 

chiqqan sari organizmlar soni kamaya boradi.  

 


Download 261,24 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish