Jizzax davlat

O'RMONLAR VA O'RMONLAR 

O'rmonlar va o'rmonlar ekotizim bo'lib, u erning katta maydonlarini egallagan daraxt tarkibiy qismi ustunlik 

qiladi. Ushbu ekotizimdagi o'simliklar ekotizimning boshqa tarkibiy qismlari uchun boshpana va oziq-ovqat 

beradi. 

---

Boshqa tomondan, o'simlik massasi tufayli ushbu ekotizimlar suv aylanishida va toza suv bilan ta'minlashda 

juda muhim rol o'ynaydi. 

GRASSLANDS 

Savannalar, yaylovlar, dashtlar va pampalar - bu er yuzining katta qismini egallaydigan biomlar va ko'p sonli 

o'txo'r hayvonlarning populyatsiyasi. 

HAYVONLAR 

Ekotizimlarning hayvonlar tarkibiy qismi, ehtimol odamlar uchun eng hayratlanarli. Bunga turli xil 

ekotizimlarda yashaydigan hujayra devori bo'lmagan ko'p hujayrali eukaryotik organizmlarning keng to'plami 

kiradi. 

Ular yirik sutemizuvchilardan hasharotlarning ko'plab turlariga qadar uchraydi va bu qirollikning tarkibiy 

qismlari oziq-ovqat zanjirlarining oraliq va yuqori pozitsiyalarini egallaydi. 

INSON OMILI 

Turlar Homo sapiens u ekotizimlarni o'zgartirish qobiliyatiga ko'ra eng ta'sirli biotik omil hisoblanadi. Inson 

faoliyati landshaft va ekotizimlarning ifloslanishini keskin o'zgartirish manbai. 

 

Mavzuni mustahkamlashga doir savollar  

1.  Avtorof va gererotrof organizmlar deganda qanaqa organizmlarni tushunasiz?  

2.  Ekotizimning ta'rifi qanday? 

3.  Hajm jihatdan qanday ekotizimlarni bilasiz? 

4.  Ekotizimda modda va energiya oqimi tushunchasini izohlab bering. 

5.  Ozuqa zanjiri qanday zvenolardan tarkib topgan? 

6.  Biologik mahsuldorlik nima? 

7.  Ekotizimning birlamchi va ikkilamchi mahsuloti deganda nimani tushunasiz? 

8.  Ekologik piramida nima va uni fanga kim kiritgan? 

9.  Ekologik piramidaning qoidalari nimalardan iborat? 

10. Ekologiyaning eng sodda matematik modeli nima? 

11. Ekotizimlarning dinamikasini qanday tushunasiz? 

 

---

Mavzuga doir tayanch iboralar 

  

 

o`txo`r, etxo`r. A.Tensli-1935 y., mikro-, mezo-, makro-, megaekotizim, 

produtsent, konsument, redutsent, ozuqa zanjiri, vazn to`plash, piramidaning 

pogonalari, V. Volterru – 1931 y., yirtqich-o`lja, parazit-xo`jayin, davriy, 

ilgarilama, ekzogen,  endogen suktsessiya, klimaks.