K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va audit o‘quv qo‘llanma toshkent «O‘qituvchi» -2004

Debet 1010	1800000		Debet 2010
600000
Kredit_6010__1000000__Debet'>Kredit 6010		1000000	Debet	2310	200000
Kredit	2810	500000	Debet	2510	300000
Kredit	4610	300000	Kredit 1010			1100000

Amaliyotdagi schetlarning hisob registrlarida asosan murakkab buxgalteriya o‘tqazmalari qo‘llaniladi.

Schetlar sxemasi usulida yuqoridagi buxgalteriya o‘tqazmalari quyidagicha aks ettiriladi:

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

			36
1010			6010			4610			2810
1800000					1000000			300000			500000

Buxgalteriya o‘tqazmalarini berishda quyidagi ketma-ketlikga amal qilinishi lozim. 1.Yuz bergan operatsiyaning mazmuniga ko‘ra unda qatnashgan schetlar


aniqlanadi.


2.Operatsiyada qatnashayotgan schetlarning aktiv yoki passiv schetlar ekanligi aniqlanadi.


3.Aktiv va passiv schetlarda ko‘payish va kamayishlarni ularning qaysi tarafida aks ettirilishi tartibiga ko‘ra ularning biri debetlanadi, ikkinchisi esa kreditlanadi.

Yuqoridagi keltirilgan buxgalteriya o‘tqazmalariga sharh:

1.Ta’minotchidan 1000000 sumlik materiallar kelib tushgan, operatsiyada 1010 «Materiallar» va 6010 «Ta’minotchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schetlar» schetlari qatnashadi. 1010- schet aktiv, unda ko‘payish yuz berayapti. Demak, ushbu schet debetlanadi. 6010 –schet passiv schet hisoblanadi, unda ham ko‘payish yuz berayapti. Demak ushbu schet kreditlanadi.


2.Ta’sischilardan ularning hissasi sifatida 300000 sumlik materiallar kelib tushdi. Operatsiyada1010 «Materiallar» va 4610 «Ta’sischilarning ustav kapitaliga badallari bo‘yicha qarzlari» schetlari qatnashadi. 1010- schet aktiv, unda ko‘payish yuz berayapti. Demak, ushbu schet debetlanadi. 4610 –schet ham aktiv schet hisoblanadi, unda kamayish yuz berayapti. Demak ushbu schet kreditlanadi.


3.500000 sumlik tayyor mahsulot materiallar schetiga o‘tqazildi. Operatsiyada 1010 «Materiallar» va 2810 « Tayyor mahsulotlar» schetlari qatnashadi. 1010- schet aktiv, unda ko‘payish yuz berayapti. Demak, ushbu schet debetlanadi. 2810 –schet ham schet hisoblanadi, unda kamayish yuz berayapti. Demak ushbu schet kreditlanadi.

Buxgalteriya hisobi schetlariga ikki yoqlama yozuv katta nazorat ahamiyatiga ega. Unda, bir tomondan balansdan tashqari barcha schetlarning o‘zaro aloqalari, schetlarning oborot va qoldiq summalarini tengligi, pirovardida schetlarning buxgalteriya balansi bilan uzviy bog‘liqligi yorqin namoyon bo‘ladi.

O‘z –o‘zini sinash uchun testlar


1. Schetlarga ikki yoqlama yozuvni birinchi bor ilmiy asoslagan olim

a) Cherboni b) Pacholi v) Sokolov g) Bobojonov

2. Schetlarga ikki yoqlama yozuv qachon paydo bulgan?
a) XI - asrda b) XY - asrda

v) XYII- asrda g) XIX- asrda

3.Korxona ta’minotchi oldidagi 1000000 sumlik qarzini hisob-kitob schetidan pul ko‘chirish yo‘li bilan uzdi

4. 
   Debet 4010 Kdedit 5110 b) Debet 6990 Kredit 5110
   

4. 
   Debet 6010 Kdedit 5110 g) Debet 6410 Kdedit 5110
   

PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com

37


4. Quyidagilarning qaysi biri ish haqi bo‘yicha to‘langan avansni aks ettiradi ?

a) Debet 6710 Kdedit 5010 b) Debet 6720 Kredit 5010

v) Debet 4210 Kdedit 5010 g) Debet 4220 Kredit 5010

0. 
   4 -testdagi to‘g‘ri buxgalteriya yozuvi balansdagi qaysi o‘zgarish tipiga kiradi?
   

a) 1 –tipga b) 2-tipga v) 3-tipga g) 4-tipga

4.