Kafedrasi xudayberdiyeva adolat sobirjon qizi

 
 
 
 
 
 
 
 
1-rasm. Davlat maqsadli jamg`armalarining ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatlariga 
ko`ra guruhlanishi
4
4
Qosimova G.A. Davlat maqsadli jamg`armalar. O`quv qo’llanmaga asosan tayyorlandi.
Byudjetdan tashqari maqsadli pul jamg`armalari 
Iqtisodiy xususiyatiga ko`ra 
Manba 
Aholini moddiy qo`llab-quvvatlash 
Iqtsiodiy taraqqiyotni qo`llab-quvvatlash 
sohlarini moddiy ta’minlashga 
Byudjet taqchilligini tartibga solish manbasi 
Rejali tushumlarni ortiq qolish xususiyatlariga ko`ra 
sarflanishi
Ish haqi 
Daromad (foyda) tannarx 
Pensiya jamg`armasi 
Umumta'lim maktablari, KHK, 
akademik litseylar va tibbiyot 
muassasalarini rekonstruktsiya 
qilish, mukammal ta'mirlash va 
jihozlash jamg'armasi
Bandlikka ko`maklashish davlat 
jamg`armasi 
O’zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasi 
huzuridagi Yo`l jamg`armasi 
Oliy o'quv yurtlarining 
moddiy-texnika bazasini 
rivojlantirish jamg'armasi
Sug'oriladigan yerlarning 
meliorativ holatini yaxshilash 
jamg'armasi 
Davlat mulkini 
xususiylashtirishdan tushgan 
mablag'lar jamg'armasi

---

14 
Yuqoridagi 
rasmda 
ijtimoiy-iqtisodiy 
maqsadlarga 
yo’naltirilgan 
jamg`armalarning o`zaro bog`liqlik jihatiga urg`u berilgan. Ular alohida alohida 
o`z funksiya va vazifalarini bajaribgina qolmasdan, biroq yakunda byudjet 
taqchilliginitartibga solish manbasi sifatida namoyon bo`lmoqda. Shuni alohida 
ta’kidlash lozimki, davlat maqsadli jamg`armalarning keyingi yillarda taraqqiy 
topib borayotganiga qaramasdan, ularning klassik - davlat byudjeti to`liq qamrab 
olmagan sohalarni moliyaviy qo`llab quvvatlash – funksiyasi saqlanib qolmoqda 
va bu jihat, maqsadli tushumlar va jamg`armalar mohiyatini yanada chuqurroq 
o`rganish ahamiyatini oshirmoqda. 
Byudjetdan tashqari davlat jamg`armalari bevosita davlat ixtiyorida bo`ladi. 
biroq avtonom (alohida) shaklda faoliyat yuritadi va davlat tomonidan moliyaviy 
resurslarini dafatan olib qo`yishga ruxsat berilmaydi. Ularning davlat byudjeti va 
unga tenglashtirilganlardan farqli tomoni shundaki, moliyaviy resurslaridan 
foydalanishi qat'iy maqsadli xususiyatga ega. Amaliyotda har bir byudjetdan 
tashkqari davlat jamg`armasining moliyaviy manbalari turlicha shakllantiriladi. 
Shundan kelib chiqib, ularni asosiy tasniflanishini shartli ravishda quyidagi 
guruhlardan tashkil topishi jahon tajribalarida namoyon bo`lmoqda. Jumladan: 
- mos ravishdagi jamg`armalar uchun davlat tomondan o`rnatilgan maxsus 
maqsadli soliqlar, yig`imlar va ajratmalar; 
- xo`jalik subyektlarining iqtisodiy-moliyaviy samarasidan ajratmalar; 
- davlat byudjeti mablag`lari; 
- jamg`armalarni yuridik shaxs sifatida tijorat faoliyati(moliya bozori)dan 
olgan foydalari; 
- tijorat banklari kredit resurslari; 
Davlat maqsadli jamg`armalari moliyaviy manbalari qatoriga, shuningdek, 
homiylik ajratmalari, beg`araz yordamlar va boshqalarni kiritish mumkin. 
Daromadlarning xilma-xil manbalardan shakllanishi esa, bir jihatdan ushbu 
jamg`armalar barqarorligni ta’minlashga xizmat qiladi, chunki daromadlar 
manbalaridan birida uzilishi kuzatilsa jami daromad salmog`iga katta ta’sir 
ko`rsatmasligi mumkin. 

---

15