Kambag’allik muammosi va ijtimoiy farovonlik annotatsiya

Mutlaq kambag’allik – inson minimal turmush ehtiyojlarini qondirish uchun daromad manbalarining umuman yo’qligi.
Nisbiy kambag’allik – mamlakat bo’yicha o’rtacha daromadlarning 40-60 foizidan kam bo’lgan daromadga ega shaxslar. O’zbekistonda bu kambag’allikning darajasi yashash minimumi byudjetidan kam bo’lgan daromadlar miqdori bilan aniqlanadi.
Barchamizga ma’lumki O’zbekistonda ham kambag’allik muammosi mavjud. Hozirgi davrda yurtimizda kambag’allik eng dolzab muammolardan biri bo’lib kelmoqda. Aholini ish bilan ta’minlash hamda kambag’allikni qisqartirish davlatning asosiy vazifasi hisoblanmoqda. O’zbekistonda shu kungacha yashash minimumi haqida so’z yuritilmagan. Mamlakatimizda “kambag’allik “ va “qashshoqlik” tushunchalari o’rniga “ kam ta’minlanganlar ” tushunchasi qo’llanilgan. Aslida mamlakatimizda aholining qancha qismi kambag’al?
Prezident Sh. Mirziyoyev 2020-yil fevral oyidagi parlamentga murojaatida ilk bor O’zbekistonda aholining kam ta’minlangan qismi emas aksincha kambag’al aholi haqida so’z yuritdi. Unga ko’ra respublika aholisining 12-15 % qismi kambag’al ekani ularning umumiy soni 4,5 –5 mln. nafarligi takidlangan.
Xo’sh, Oz’bekistonda kambag’allikni bartaraf etish uchun qanday ishlar amalga oshirilmoqda. O’zbekiston eng avvalo kambag’allikni qisqartirish bo’yicha Jahon banki va BMT Taraqqiyot dasturi bilan birgalikda dastur ishlab chiqmoqda. Ushbu islohotlar respublikada aholi daromadiga nisbatan mos bo’lgan, moslashuvchan siyosat o’tkazishni maqsad qilib olgan. Ma’lumotlarga ko’ra kambag’allikni to’liq yo’qotib bo’lmagan taqdirda ham uni qisqartirib borish imkoniyati mavjud. Bunga asosan quyidagi yo’llar bian erishish mumkin:
- kambag’allarda iqtisodiy faollikni oshirish, ya’ni aholini yalqovlikdan olib chiqish, mehnat qilish, tadbirkorlikni boshlashni o’rgatish, ishlab pul topish yo’llarini ko’rsatish, faqat tayyor narsa bilan yashashdan qochib, o’zi ishlab topishga undash kabi masalarni hal etish kerak. Ushbu masalalarga isbot tariqasida Xitoy faylasufi Lao Tszening quyidagi so’zlarini keltirish mumkin: “ Och qolgan odamga baliq bersang, uning bir kunlik qornini to’ydirasan. Agar unga qarmoq berib, baliq ovlashga o’rgatsang, uni bir umr ochlik balosidan qutqarasan”.
- kambag’allarga davlat va uning tashkilotlarining moddiy yordam berishini tashkil qilish. Bunda faqat kambag’allarni narsa bilan ta’minlash emas, balki ularga ishlab pul topishda moddiy ko’mak berishi kerak. Ya’ni kambag’allarga bepul kasb-hunar maktablarini tashkil qilish, ular sonini oshirish, tadbirkorlikni boshlamoqchi bo’lganlar uchun kreditning bir qismini qoplab berish va shu kabi qator masalalarni hal qilish kerak.
- chet elda ishlash niyatida bo’lganlar uchun chet el korxonalari bilan ishchi kuchi ta’minlash masalasida hamkorlik qila oladigan rasmiy davlat tashkilotlarni tashkil qilish, ular sonini oshirish, ishlamoqchi bo’lgan aholi qatlamini o’rganib, ularni davlat tomonidan chet elga ishlash uchun jo’natish tizimini rivojlantirish kerak. Shunda aholining o’zboshimchalik bilan chetga ishlash uchun ketib, aldanib qolishligini oldini olish mumkin bo’ladi.
- ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish sohasini yanada rivojlantirish, yangi korxonalar, ishlab chiqarish ob’ektlari soni oshirish lozim. Buning natijasida ish o’rni ortadi va aholining oliy ma’lumotga ega bo’lmagan qismi ham ish bilan ta’minlanadi.