Kasb-hunar maktabi payvandlash brikmalari defektoskopiyasi

6.2-jadval

Mexanizatsiyalashgan payvandlash uchun kukunli simlar tavsifi

GOST bo‘yicha

Elektrod

Ishlab

Payvandlana­

chiqarish

Rusumi

tavsi­

Diametr,

turiga

digan po‘lat­

mm

unumdorligi,

yalanishi

mosligi

lar rusumi

kg/soat

PP–1DSK

O‘z-

2,4

3–5

o‘zini

PP–11

2,2

E46

5–6

St3, St3Gps, 09G2

himoyal­

PP–6KD

2,2; 2,4

5–9

ovchi

PP-AN3

2,8; 3

5–9

PP-AN7U

2,3

4–7

PP-AN11

2; 2,4

3–7

PP-AN23

O‘z-

3

7–12

St3, St3Gps, 09G2,

SP–2

o‘zini

2,4; 2,6

6–9

E50A

09G2S, 10XNSD, 10G2S1,

SP–3

himoyal­

2,2; 2,6

7–11

14G2, 15XSND, 17GS

PPT–7

ovchi

2,3

5–6

PPT–9

3

5–7

PPV–5

2,2; 2,3

2–7

PPV–5K

2,2

5–7

Gaz

SP–5

bilan

2,6

E60

6–9

16G2AF, 10XSND, 15XSND

himoyal­

ovchi

PP-AN8

Gaz

2,5; 3

8–12

St3, St3Gps, 09G2,

PP-AN10

bilan

2,2

8–12

E50A

09G2S, 10XNSD, 10G2S1,

PP-AN18

himoyal­

2,2; 2,5

6–9

15XSND

PP-AN22

ovchi

2,2; 2,5

8–12

Gaz

PP-AN20

bilan

2,2; 2,4

E60

6–9

16G2AF, 18G2AF, 10XSND,

himoyal­

15XSND

ovchi

Gaz

PP-AN54

bilan

2,2; 2,5;

E70

7–10

14X2GMR, 14XGNM, 12GN2MFA

himoyal­

3

ovchi

O‘z-

PP-AN19S

o‘zini

3

E50A

10–23

09G2, 09G2S, 16G2AF,

PP-AN19N

himoyal­

3

6–9

10G2SD, 10XSND, 15XSND

ovchi

Sovuqlayin prokat qilingan yumshoq va kam uglerodli 08kp markali po‘latdan tayyorlangan tasma 2 kasseta 1 dan chuvalanib
chiqadi, cho‘tkalar 8 bilan tozalanadi, jo‘valar 4 uni novsimon qilib bukadi (tanovarga aylantiradi) va bunker 5 dagi mayda tu­ yilgan kukun bilan to‘lg‘aziladi. Ortiqcha kukunni me’yorlagich 6 bunker 7 ga to‘kadi. Kukun solingan zagotovkani roliklar 9 vtulka (filer) li kalibrlovchi taxta 8 orqali tortib oladi. Bunda zagotov­ ka quvurcha qilib buraladi. Vtulka qattiq qotishmadan ishlangan bo‘ladi. Tayyor sim 10 baraban 11 ga o‘raladi va yarim avtomatik yoki avtomatik ravishda eritib qoplashda ishlatiladi.

Eritib qoplangan metaldagi po‘latning nisbiy miqdorini oshirish uchun shakldor kesimli (6.3-rasm) kukunli sim ishlatiladi

6.3-rasm. Yumaloq sim qobig‘i shakllari.
Katta yuzalarga metall eritib qoplashda ish unumini oshirish uchun tasmasimon kukunli sim ishlatiladi (2.1.4-rasm).

6.4-rasm. Kukunli tasma sim tayyorlash sxemasi:
1 – ostki tasma chetini qayirish, 2 – kukunga to‘lg‘azish va yuqori­ gi tasmani qo‘yish, 3 – ostki tasma chetlarini jo‘valash, 4 – kukunni zichlash uchun bosib o‘yiq hosil qilish.
Yumaloq va yassi kesimli sim ichini to‘lg‘azish uchun temir kukun va ferroqotishmalar, ya’ni ferromarganets, ferroxrom, fer­ rovanadiy, ferrovolframdan iborat kukunsimon aralashmadan foydalaniladi. Aralashmaga ozgina grafit qo‘shiladi.

Payvandlash fluslari – metall bo‘lmagan har xil element­ lardan tayyorlangan bo‘lib, uning donachalari 0,25 dan 4mm gacha bo‘ladi. Payvandlashning mexanizatsiyalashtirilgan usuli bilan ishlashda fluslardan foydalaniladi. Fluslar yoy ta’siri ostida eriydi, gazli va shlakli himoyalovchi fazalarni hosil qiladi, payvandlash vannasini ifloslantiruvchi qo‘shimchalardan tozalaydi hamda oltingugurt va fosforni biriktirib olgan holda chok yuzida shlak ko‘rinishda qotadi.

Payvandlashda ishlatiladigan fluslarga bir qator talablar qo‘yiladi:

0. 
   Payvandlash vaqtida yoyni barqaror yonishini ta’minlash.
   

0. 
   Ko‘zda tutilgan kimyoviy tarkibli va kerakli xususiyatga ega bo‘lgan payvand chokini ta’minlash.
   
1. 
   Yaxshi shakllangan payvand chokini ta’minlash.
   

0. 
   Payvand chokini nuqsonsiz olishni ta’minlash.
   

0. 
   Chok yuzasidan shlakni oson ko‘chishini ta’minlash. Yoyni barqaror yonishi flus tarkibida yengil ionlashuvchi kom­
   

ponentlar qo‘shish bilan ta’minlanadi. Payvand chokining tarki­ bi asosan payvandlanayotgan metall va elektrod simlarining flus bilan ta’sirlashishni hisobga olingan holda ta’minlanadi. Chok­ ning yaxshi shakllanishi va chok sirtidan shlakni oson ko‘chishi flusning fizik-kimyoviy xususiyatlarini boshqarish usuli bilan amalga oshiriladi, flusning erish harorati, suyuqlayin oqish da­ rajasi, metall-shlak qo‘shimchalari, g‘ovaklar bo‘lmasligi asosan flus tarkibiga kiritiluvchi legirlovchi va oksidsizlantiruvchi kom­ ponentlar ta’minlaydi.

Yuqorida sanab o‘tilgan omillar nazarda tutilsa fluslar juda xilma-xil hamda turlicha bo‘ladi va ularni bir necha belgilari bi­ lan klassifikatsiyalash mumkin. Fluslarni klassifikatsiyasi. Fluslarni quyidagi asosiy belgilari bo‘yicha klassifikatsiyalash mumkin:

0. 
   Fluslarni tayyorlash usuli bo‘yicha: a) eritib tayyorlangan fluslar;
   

b) eritmay tayyorlangan (sopol) fluslar; d) flus-pastalar.

0. 
   Mo‘ljallanishi bo‘yicha:
   

0. 
   ma’lum bir payvandlash usuliga mo‘ljallangan (yoyli pay­ vandlash uchun, elektr-shlak usulida payvandlash uchun);
   

0. 
   ma’lum bir metalni payvandlash uchun (po‘latni payvand­ lash uchun, aluminiyni, titanni, misni, magniyni, bronzani va hokazolarni payvandlash uchun).
   

3. Kimyoviy tarkibi bo‘yicha:

0. 
   oksidlovchi fluslar. Ular o‘zlarini tarkiblariga marganets va kremniy oksidlarini ko‘p miqdorda kiritgan bo‘lib, payvandlash
   

jarayonida vanna metalini qisman oksidlaydilar va o‘zlari toza marganets va kremniy ko‘rinishida chok tarkibiga o‘tib ular bilan chokni boyitadi. Oksidlovchi fluslar asosan uglerodli va kamlegir­ langan po‘latlarni payvandlashda ishlatiladi;

0. 
   oksidlamaydigan fluslar. Ularni tarkibida marganets va kremniy oksidlari deyarli bo‘lmaydi, asosan barqaror bog‘lam­ li oksidlardan tashkil topgan bo‘ladi. Jumladan kalsiy oksidi, magniy oksidi, aluminiy oksidi va ulardan tashqari kalsiy ftoridi qo‘shilgan bo‘ladi.
   

Bunday fluslar asosan o‘rta va yuqori legirlangan po‘latlarni payvandlashda ishlatiladi;

0. 
   kislorodsiz fluslar. Ularni tarkibi ishqoriy va yer-ishqoriy metallarining ftorli va xlorli tuzlaridan va tarkibida kislorod bo‘lmagan boshqa birikmalardan tashkil topgan bo‘ladi. Bunday fluslar kimyoviy faolligi yuqori bo‘lgan rangli metallarni payvand­ lashda ishlatiladi. Jumladan aluminiy, magniy, titan va boshqalar.