Keldiyorov sirojiddin мавзу: Ароматик углеводородларда электрофил алмашиниш реакциялари. Ациллаш



Download 205,61 Kb.
Sana29.05.2022
Hajmi205,61 Kb.
#618425
Bog'liq
Sirojiddin


KELDIYOROV SIROJIDDIN
Мавзу: Ароматик углеводородларда электрофил алмашиниш реакциялари. Ациллаш
Ichki molekulyar alkillash reaksiyalari

  • Ichki molekular alkillash reaksiyalari Fridel-Krafts bo’yicha boradi. Bunda galagenli hosila va aromatic halqa bitta molekulada bo’ladi. Alkillanish esa shu molekula galogeni va aromatik halqa orasida boradi





Ароматик бирикмаларни ациллаш реакцияси деб-ароматик ҳалқа водороди ўрнига кислота қолдиғи-ацил гуруҳ киритишга айтилади. Асосий ациллавчи реагент сифатида галогенангидридлар, кислота ангидридлари кислоталарнинг турли ҳосилалари бажаради. Катализатор Льюис кислоталаридан 1-3 моль атрофида фойдаланилади.

Ароматик борилади. Фридель-Крафтс реакциясида катализатор сифатида протон ва апротон кислоталар ишлатилади.


Катализаторларни фаоллик қатори:
бирикмаларни алкиллаш Льюс кислоталари иштирокида олиб



Ацилловчи реагент кислога ангидриди бўлса 2 моль катализаторни боғлайди



Ациллаш реакциялари
Бензол ҳалқасидаги электрофил алмашиниш реакциясида ориентация қоидаси
Биринчи гуруҳ ўринбосарлари. Орто-, пара- йўналтирувчиларга барча электронодонор ўринбосарлар ва галогенлар: OH, O- , OR, OC6H5, NH2, NHR,NR2, NHCOCH3,NHCOR, CH3, F, Cl, Br, J киради. Метил гуруҳи + J-индуктив таъсир кўрсатади:




  • Галогенлар ҳам орто-, пара йўналтирувчилар ҳисобланади, лекин улар электроноакцептор гуруҳ бўлганлиги сабабли электрофил алмашиниш реакцияси бензолдагига нисбатан қийинроқ боради:

  • I-гуруҳ ўринбосарлари ўзининг таъсири бўйича қуйидаги қаторни ташкил қилади:

  • O->NR2>NHR>NH2>OH>OR>AlК>Hal.


Иккинчи гуруҳ ўринбосарлари
Мета-йўналтирувчиларга электроноакцептор ўринбосарлар:


Иккинчи гуруҳ ўринбосарлари бензол ҳалқасига таъсир бўйича қуйидаги қаторни ташкил қилади:

+NR3>NO2>CСl3>SO3H>COR>CN>COOH

Келишилган ва келишилмаган йўналтириш
Келишилган йўналтиришга мисоллар:
Келишилмаган йўналтиришга мисоллар:



I-биринчи гуруҳ ўринбосари, II-иккинчи гуруҳ ўринбосари


  • АРОМАТИК ҲАЛҚАНИ АЛКИЛЛАШ ВА АЦИЛЛАШ.

  • 2,4-Диметилбензофенон

  • Реактивлар: м-ксилол-5,2 г; бензоил хлорид- 7 г4 0,1 г сувсиз рух хлорид, 10% ишқор, кальций хлорид

  • Жиҳозлар: уч оғизли колба, термометр, совуткич, водород хлоридни ютувчи мослама.

  • Уч оғизли колба, термометр, қайтарма совуткич, водород хлоридни ютувчимослама ўрнатилган 5,2 г м-ксилол, 7 г бензоил хлорид ва 0,1 г сувсиз рух хлорид аралашмаси солинади. Аралашма 4 соат давомида 140-1600С да қиздирилади. Ҳар доим водород хлорид ажралиб туради. Реакцион аралашма совутилгандан сўнг 10% ли ишқор билан , кейин сув билан ювилади ва кальций хлорид билан қуритилади. Вакуум орқали маҳсулот Т.қай. 153-1550С/15 мм да ҳайдалади. Унуми 7,8 г.

  • Бензоил-о-ксилол

  • Реактивлар: о-ксилол; бензоил хлорид-7 г, 0,1 г сувчиз рух хлорид

  • Жиҳозлар: уч оғизли колба, термометр, совуткич, водород хлоридни ютувчи мослама

  • Уч оғизли колбага термометр, қайтарма совуткич, водоролд хлоридни ютувчи мослама ўрнатилган 5,3 г о-ксилол, 7 г бензоил хлорид, 0,1 г сувсиз рух хлорид аралашмаси солинади. аралашма 4 соат давомида 150-1700С да қиздирилади. Реакцион аралашма совутилгандан сўнг 10% ишқор билан, кейин сув билан ювилади ва кальций хлорид билан қуритилади. Вакуум орқали маҳсулот Т.қай. 158-1600С/5мм да ҳайдалади. унуми 60%.





Фойдаланилган адабиётлар.
1. Реутов О.А., Курц А.Л., Бутин К.П. Органическая химия. М.: Бином. Лаборатория знаний, В 4-х т. 2004-2005 гг. Т.3. 6-86 стр.
2. Ахмедов Қ.Н., Йўлдошев Ҳ.Й., Ахмедов Ў.Ч., Юлдашева М.Р. Органик кимё усуллари. Т.: Университет, 2012-2013 йй. 1-қисм. -288 б. 2-қисм. – 232 б.
3. Травень В.Ф. Органическая химия. В 2-х томах. М.: ИКЦ «Академкнига», 2004. Т. 1. -727 с., Т. 2. -582 с.
4. Ли Дж. Дж. Именные реакции. Механизмы органических реакций. Пер. с анг. Демьянович В.И. М.: БИНОМ. Лаборатория знаний, 2006. -456 с.
5. Shohidoyatov H.M., Xo’janiyozov H.O’., Tojimuhamedov H.S. Organik kimyo. T.: Fan va texnologiyalar, 2014. -800 b.
Download 205,61 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish