Кичик бизнес ва ҳусусий тадбиркорлик фаолиятини бошқариш психологияси

Бошқарув ҳаражатларига қуйидагилар киради:

• 
  муҳандис-техник ходимлар ва хизматчилар иш ҳақи;
  
• 
  материаллар сарфи:
  
• 
  ЭҲМ, компьютерлар ва бошқа бошқарув техникаси ҳаражатлари;
  
• 
  ахборот олиш ва уни қайта ишлаш ҳаражатлари;
  
• 
  бошқарув қарорлари қабул қилиш ва уларни амалга ошириш билан боғ-лиқ ҳаражатлар;
  
• 
  илмий ишланмалар, лойиҳалар, тажриба ва серияли ишлаб чиқариш ҳаражатлари;
  
• 
  маҳсулотдан фойдаланиш ҳаражатлари;
  
• 
  қўшимча ва бир йўла қилинадиган ҳаражатлар;
  

Бошқарув кам чиқим, тежамли бўлиши керак, у нафақат самарали балки унинг самарадорлиги ошиб бориши лозим.


3. Кичик бизнес ва ҳусусий тадбиркорликни бошқариш психологияси


Бозор иқтисодиёти шароити тадбиркор раҳбарлардан тадбиркорлик ва ишбилармонликни, бошқарув услубларини такомиллаштиришни талаб этади. Бошқариш услублари асосан онгли равишда муайян мақсадларга эришиш учун хизмат қилади. Улар моҳияти ва мақсадига кўра, тарбиявий, моддий-рағбатлантирувчи, маҳмурий-ташкилий турларга бўлинади.
Тадбиркорнинг ташкилотчилик кобилияти ҳамма нарсада муваффақиятга эришувининг муҳим шартидир. Қандай тадбиркор раҳбар муваффақиятга тез эришади? Руҳиятшунос олимлар унинг бир неча омилларга боғлиқлигини таҳкидлаганлар. Булар қуйидагилардир:

• 
  Тадбиркор раҳбар ташкилотчилик қобилиятининг унинг шахсида намоён бўлиши.
  
• 
  Тадбиркор раҳбарнинг одамлар билан тил топиб ишлаш маҳорати.
  
• 
  Тадбиркор раҳбарнинг меҳнатга муносабатида ишбилармонлиги.
  
• 
  Тадбиркор раҳбарнинг фаолиятида ижро этиш қобилияти намоён бўлиши.
  
• 
  Тадбиркор раҳбарнинг қарорларни қабул қилишдаги уқуви.
  
• 
  Тадбиркор раҳбарнинг одамларга муносабати.
  
• 
  Тадбиркор раҳбарнинг ўз-ўзига талабчанлиги.
  

Тадбиркор раҳбар ўзида қуйидаги руҳий-психологик, физиологик, аҳлоқий, маҳнавий ва ишбилармонлик хусусиятларини мужассамлаштирган бўлиши керак:

• 
  тадбиркор раҳбарнинг рухий-психологик хусусиятлари;
  
• 
  тадбиркор раҳбар шахсининг руҳий - физиологик сифатлари;
  
• 
  тадбиркор раҳбарнинг аҳлокий, маҳнавий сифатлари;
  
• 
  тадбиркор раҳбарнинг ишбилармонлик сифатлари;
  
• 
  тадбиркор раҳбарнинг ташқи кўриниши.
  

Тадбиркор раҳбар меҳнат жамоаларининг уюшиши, жипслашиши ва ривожланишининг руҳий – психологик жараёнлари босқичларини ҳисобга олиши керак.

• 
  Уюшиш-жипслашиш босқичи.
  
• 
  Жамоанинг таркиб топиш босқичи.
  
• 
  Ҳар бир аҳзонинг жамоага мослашиш босқичи.
  
• 
  Инсоний қадриятларга эришиш босқичи.