«Kimyo injinering uchun axborot texnologiyalar»

(Im((A))ni qaytaradi.

min(A)-A matrisaning qiymati bo'yicha minimal elementi, agar A-kompleks bo'lsa ,u holda min (Re(A))+ i × × min

(Im(A))ni qaytaradi.

rank(M) - M matrisa rangi.

rows(M) - M matrisa qatorlari soni.

rref (A) - A matrisaning zinali ko'rinishi.

stack(M1,M2) - ustunlari soni bir xil bo'lgan M1 va M2 matrisalarni M2 ni M1 ostiga joylashtirgan holda birlashtiradi.

submatrix (M,ri,rj,ci,cj) - M matrisadan ri-dan mo rj-gacha qator nomerli va ci-dan mo cj-gacha ustun nomerli qism matrisani ajratadi. Indalmagan xolda qator va ustun nomerlari noldan boshlanadi.

tr(M) - M kvadrat matrisa izi (diagonal elementlari yig’indisi).

Matrisalar va vektorlar ustida operasiyalar amalga oshirishga misol

Matrisalar ustida operasiyalarni bajarish uchun oldin ularni hosil qilish kerak. Shu maqsadda qo'yidagilarni amalga oshirish zarur:

• vizirni (qizil krestikni) ishchi vara\ining kerakli joyiga "sichqoncha" yoki xarakatlantirish tugmalari

yordamida o'rnatish kerak;

• matrisa nomini kiritish va Shift + : (ikki nuqta) tugmalar kombinasiyasidan foydalanish kerak. O'zlashtirish belgisi paydo bo'ladi va kiritish markazi o'ngga metkani harakatlanadi. Ana shu natijani boshqa usul bilan hosil qilish mumkin. Boshlanishda o'zlashtirish operatorini kiriting, buning uchun ikki nuqta va tenglik belgisini := Kalkulyator (Evaluation) asboblar panelidan cherting. Bunda metkasi bilan shablon paydo bo'ladi. Chap metka o'rniga matrisa nomini kiriting, so'ngra kiritish markerini ikkinchi metka o'rniga keltiring;

• Math (matematika) asboblar panelidagi matrisa tasvirli tugmani cherting. Matrisa (Matrix) paneli paydo bo'ladi;

• Matrix asboblar panelidagi Matrix or Vector (matrisa yoki vektor ) tasvirli tugmani cherting. Insert matrix (Вставать матрицу) dialog darchasi paydo bo'ladi. Ana shu darchadagi Rows (строки) maydonida matrisadagi

qatorlar sonini, Columns (Cтолбцы) maydonida esa ustunlar sonini tering, so'ngra OK tugmasini cherting.Vizir o'rnida matrisa elementlarini kiritish uchun metkali shablon paydo bo'ladi. Metkalar o'rniga kerakli son qiymatlarini kiriting.

Vektorlar va matrisalar bilan ishlash uchun maxsus funktsiyalarni qo'llashda quyidagilarni amalga oshirish zarur:

• asosiy menyudagi Vstavka bo'limi ichidagi funktsiya bandini cherting yoki Ctrl+E tugmalar kombinasiyasini bosing. Ikkala holatda ham Insert Function (Вставка функции) dialog darchasi paydo bo'ladi;

• dialog darchasi chap qismidagi Function Sategory ro'yxatdan xisob bo'yicha oxirgi kategoriya Vector and Matrix (вектор и матрица)ni toping va "sichqoncha" tugmasini cherting. Function Name (Имя функции) dialog darchasining o'ng qismida vektorlar va matrisalar bilan ishlashga mo'ljallangan funktsiyalarning kattagina ro'yxati paydo bo'ladi;

• dialog darchasi o'ng qismidagi Function Name ro'yxatdan kerak funktsiyani tanlang, misol uchun, matrisani o'ng tomoniga kengaytirishga mo'ljalangan auqment (a,b)ni. Pastdagi matnli maydonda qo'yidagi xabar paydo bo'ladi: Returns a matrix formed by placing array V to the right of array A. A and B must have the same number of rows (b matrisani A matrisaning o'ng tomoniga joylashtirish orqali hosil bo'lgan matrisani qaytaradi. A va B bir xil sonli qatorlardan iborat bo'lishi kerak);

• OK tugmasini cherting. Vizirni o'rnatish joyida ana shu funktsiya shabloni paydo bo'ladi;

• metkalar o'rniga ilgaridan aniqlangan, matrisa nomini qo'ying.

Xar bir elementi mos A va B matrisa elementlari ko'paytmasiga teng bo'lgan matrisani xosil qilish uchun ko'paytmani tashkil qiling va vektorlashtirish operatorini o'rnatish uchun Ctrl + -, tugmalar kombinasiyasini bosing.

III. ODDIY DIFFERENSIAL TENGLAMALARNI TAQRIBIY YECHISH