Kimyoviy texnologiya

1.3- rasm. Bir yo’lli qobiq quvurli isitkichlar: 

1 – qobiq; 2 – quvur to’rlari; 3 – quvurlar; 4 – qopqoq; 5,6 – issiqlik agentlari 

kiradigan va chiqadigan shtusterlar; 7 – bolt; 8 – qistirma. 

---

 

1.4, 1.5 - rasmlar. Ko’p yo’lli qobiq quvurli isitkichlar: 

1 – qobiq; 2 – quvurlar; 3 – qopqoq; 4 – ko’ndalang to’siqlar. 

 

   

 

1.6, 1.7 – rasmlar. Quvurlarni quvur to’rlariga biriktirish usullari. 

a – ikkita kanalga razvalstovka qilish; b – bitta kanalga razvalstovka qilish; v – 

payvandlash va razvalstovka qilish; g, d – payvandlash; e – tekis teshikga razvalstovka 

qilish va chetini buklash; j – kavsharlash; z – elimlash; i – salnik bilan zichlash. 

 

---

Sanoatda 4-6 yo’lli isitkichlar ishlatiladi, chunki  yo’llarning soni ortib borishi 

bilan 

isitkichning 

gidravlik 

qarshiligi 

ortib, 

qurilmaning 

konstrukstiyasi 

murakkablashadi.  Qobiq-quvurli  isitkichlarda  qobiq  bilan  quvurlar  orasidagi 

temperaturalarning farqiga qarab quvur va qobiqning uzayishi har xil bo’ladi. Shuning 

uchun qobiq quvurli isitkichlar konstrukstiyasiga ko’ra ikki xil bo’ladi: 1) qo’zg’almas 

to’rli isitkichlar; 2) kompensatorli isitkichlar. 

Qo’zg’almas  to’rli  isitkichlarda  issiqlik  ta’sirida  quvurlar  va  qobiq  har  xil 

uzayadi, shu sababli bunday isitkichlar quvurlar va qobiq o’rtasidagi temperaturalar 

farqi katta bo’lmaganda ( 50 

0

S gacha) ishlatiladi. 

Quvurlar to’r  pardalarga razvalstovka,  payvandlash,  kavsharlash  va salniklar 

yordamida biriktiriladi (1.7- rasm). 

Qobiq  –  quvurli  qurilmalarda  quvurlar  to’r  pardaga  asosan  3  xil  usul  bilan 

joylashtiriladi (1.8-rasm): 

a) to’g’ri oltiburchak qirralari bo’ylab; 

b) konstentrik aylanalar bo’ylab; 

v) kvadratning tomonlari bo’ylab. 

 

1.9 - rasm. Quvurlarni quvur  to’rlarida joylashtirish sxemasi. 

a – teng yonli uchburchak cho’qqilarida; b – kvadrat cho’qqilarida; v – aylana 

bo’ylab. 

---

Temperaturalar  farqi  50

0

S  dan  katta  bo’lganda  quvurlar  va  qobiqning  har  xil 

uzayishini kompensastiyalash maqsadida linzali kompensatorli (1.10- rasm, a)  va U 

–  simon  quvurli  (1.10-rasm,  b)  va  suzuvchan  kallakli  qobiq  quvurli  isitkichlar 

ishlatiladi. 

Linzali  kompensator  isitish  quvurlari  va  qurilma  devori  o’rtasidagi  bosim 

2

5

/

10

6

м

н



 gacha bo’lganda ishlatiladi. 

U – simon qobiq quvurli isitkichlarda issiqlik ta’sirida quvurlarning uzayishidagi 

kompensastiyani quvur qurilmalarining o’zi bajaradi. 

1.11– rasmda suzuvchan kallakli qobiq quvurli isitkich tasvirlangan. Unda quvur 

to’rlaridan  biri  qobiqqa  mahkamlanmagan  bo’ladi,  shuning  uchun  temperatura 

deformastiyasi natijasida quvurlar to’plami korpus ichida erkin qo’zg’ala oladi.  

 

1.10 – rasm. Temperatura yuqori bo’lganda qobiq va quvurlarni uzaytirishni 

hisobga oluvchi qobiq-quvurli isitkichlar: 

a) linza kompensatorli; b) U - simon quvurli. 

Isitkich  quyidagicha  ishlaydi.  Mahsulot  oqimlaridan  biri  shtuster  orqali 

taqsimlash  kamerasiga  beriladi,  so’ngra  quvurlar  bo’shlig’i  orqali  o’tib, 

harakatlanadigan  quvurlar  to’ri  va  uning  qopqog’i  hosil  qiluvchi  kameraga  o’tadi. 

---

Kamerada  o’z  yo’nalishini  o’zgartirib,  qolgan  quvurlar  orqali  yana  taqsimlash 

kamerasiga qaytadi. Bu kamera tekis to’siq yordamida ikki qismga bo’lingan. Shunday 

to’siqlar  yordamida  isitkichni  quvurlar  bo’shlig’i  bo’yicha  2,  4  va  undan  ortiq 

oqimlarga ajratish mumkin. 

Ikkinchi mahsulot oqimi quvurlararo bo’shliqqa beriladi, quvurlarni yuvib, undan 

chiqariladi. Bunday isitkichlarning aksari quvurlararo bo’shliq bo’yicha bir yo’llidir. 

Suyuqlikning  quvurlararo  yo’lini  uzaytirish  uchun,  unda  qalinligi  5  mm  bo’lgan 

ko’ndalang  to’siqlar  o’rnatiladi.  To’siqlar  orasidagi  masofa  0,2  m  dan  50  d

t

  gacha 

qabul qilinadi. Bu to’siqlar shuningdek, quvurlar to’plami uchun tayanch vazifasini 

ham bajaradi. 

Qo’zg’aluvchan  kallakli  isitkich  ajraluvchan  bo’lib,  quvurlar  to’plamini 

korpusdan  oson  chiqarib  olish  mumkin.  Bu  esa  quvurlarni  tozalash,  ko’rikdan 

o’tkazish va ta’mirlashni osonlashtiradi.