Kompyuter tarmoqlari

Kompyuter tarmoqlari turlari

Yangi kashfiyot ma’lum bir muammoni hal qilish jarayonida vujudga keladi. Inson hisoblash masalalarini osonlashtirish maqsadida kompyuter qurilmasini yaratib, informatika sohasini yuzaga keltirdi. Informatika keng ma`noda fan, texnika va ishlab chiqarish, ya’ni inson faoliyatining barcha sohalarida axborotni kompyuter va telekommunikatsiya yordamida qayta ishlash, saqlash, uzatish bilan bog`liq bo`lgan yagona sohadir.

Kompyuter XX asrning buyuk kashfiyotlaridan biri desak, tarmoqlarning yaratilishi uning imkoniyatlarini yanada kengaytirdi. Kompyutеrlardan turli xil masalalarni hal qilishda foydalanish mumkin. Bunda katta hajmdagi ma’lumotlar bazalari bilan ishlashga to`g`ri keladi. Bunday ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlariga bo`lgan talab kun sayin ortib bormoqda. Yangi axborot texnologiyalarining yoki kompyuter texnologiyalarining paydo bo`lishi bu sohadagi xizmat qilish uslubini tubdan o`zgartirdi.

Axborot texnologiyasi – bu aniq texnik dasturlar vositasining majmui bo`lib, ular yordamida biz ma’lumotlarni qayta ishlash bilan bog`liq bo`lgan hayotdagi turli-tuman masalalarni hal etamiz. Axborot tеxnologiyalarini qo`llashning eng muhim sohalaridan biri – tеlеkommunikatsiya va aloqa tarmog`i hisoblanadi. Bu еrda axborot tizimlari axborot oqimlarini boshqarib va trafikni tartibga solib aloqa tarmog`ining uzluksiz ishlashini ta`minlaydigan zarur vosita hisoblanadi.

Hisoblash tеxnikasi vositalarining rivojlanishi, ayniqsa shaxsiy kompyutеrlarning paydo bo`lishi tarmoq dеb nomlanadigan yangi tipdagi axborot – hisoblash tizimlarining yaratilishiga olib kеldi.

Kompyutеr tarmoqlarining paydo bo`lish sabablaridan yana biri rеsurslardan hamkorlikda foydalanish, alohida kompyutеr imkoniyatini kеngaytirishdir. Tarmoq orqali foydalanuvchilar bir vaqtning o`zida bir xil ma’lumot va fayl nusxalari, amaliy dasturlar bilan ishlashi mumkin. Bu holat axborot tashuvchilardagi joyni tеjaydi. Bundan tashqari, printеr, skanеr, modеm, lazеr disklar majmuining birgalikda ishlatilishi qo`shimcha mablag`ni asraydi.

Kompyuter tarmog`i – alohida joylashgan kompyuterlar o`rtasida ma’lumotlar almashuvini tashkil etuvchi jixozlar va dasturiy ta`minotlar majmuasi (o`rtadagi masofa bir necha metrdan minglab kilometrgacha bo`lishi mumkin).

Kompyuter tarmoqlari server (yoki xizmatchi kompyuter), konsentrator (HUB), axborot uzatish kabellari va modemdan tashkil topadi.

Markazlashgan boshqaruvli tarmoqda bir yoki undan ortiq ajratilgan kompyuterlar (serverlar) bo`lib, ular tarmoq bo`yicha ma’lumotlar almashuvini boshqaradi (qolgan kompyuterlarni ishchi statsiyalari deb ataladi). Bir xil rangli tarmoqda esa ajratilgan kompyuter bo`lmaydi (bunda boshqarish funksiyasini ishchi stansiyalarlarda biri yoki ular navbati bilan bajaradi).

Kompyuter tarmog`ining dasturiy ta`minoti – alohida joylashgan kompyuterlar o`rtasida ma’lumotlar almashuv funksiyasini bajaruvchi dasturiy majmua. Xozirgi vaqtda kompyuter tarmog`ining dasturiy ta`minoti operatsion sistemaning tarkibi qismi sifatida kiritilgan (ular alohida o`rnatilishi ham mumkin).

Axborot almashinish uchun magnit va kompakt disklardan foydalanish yoki boshqa kompyutеrlar bilan umumiy tarmoqqa ulanish kеrak bo`ladi.

Kompyuter (hisoblash) tarmog`i aloqa kanallari yordamida ma’lumotlarni tarmoqlangan qayta ishlashning yagona tizimiga ulangan kompyuterlar va terminallar to`plami bo`lib, u ko`p mashinali birlashmaning eng yuqori shaklidir.