"kompyuterlashgan loyihalash tizimlari" fakulteti "elektronika va asbobsozlik" kafedrasi "qattiq jismli datchiklar"

4. Olingan natijalar. 
1,2-jadvalga asosan 3-jadvalni to’ldiring va o’zingizning xulosangizni yozing. 
 
7-jadval 
O’O. 
Datchik 
Turi. 
Lampochka 
Plita 
Gugurt 
mV 

C 
mV 

C 
Mv 

C
TXA 
TXK 
NAZORAT SAVOLLARI 
1 Temperatura haqida nimani bilasiz? 
2 Termoparalar qanday tuzilgan va ishlaydi?
3 Qanday termoparalar yuqori temperaturalarda ishlashga mo’ljallangan? 
4 Termoparalar tarkibiga qanday metallar kiradi? 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

5-Amaliy mashg‘ulot 
Bosim datchiklari (tenzorezistor, ‘iezoelektrik) tuzulishi, ishlash ‘rinsi’ini 
o’rganish. 
Texnologik jaraenlarni borishidagi bosim va bosim pasayishlarini manometr, 
vakuummetr va vakuummanometrlardan foydalanib ulchanadi. Ular uzlarini 
ishlash printsiplariga karab suyuklikli, deformatsion, yuk-porshenli va elektrik 
bulishi mumkin. 
Manometr bu absolyut bosim (R
abs
) bilan barometrik bosim (R
bar
) urtasidagi 
fark, ortikcha bosim (R
ort
) ni R
abs
≥ R
bar 
bulgan xolatni ulchaydigan kurilma. 
Vakuummetr bu absolyut bosim (R
abs
) bilan barometrik bosim (R
bar
) 
urtasidagi fark, ortikcha bosim (R
ort
) ni R
abs
) ≤ R
bar
bulgan xolatni ulchaydigan 
kurilma. 
Vakuummanometr esa ikkala xolatda xam bosimni ulchashga muljallangan 
kurilmadir. 
Bosim fizik kattalik bulib, u bir jisimni ikkinchi bir jisim sirtini yuza birligiga 
tahsir etuvchi kuchdir. Gaz va suyukliklar mahlum idishlarda tutib turilganligi va 
xarakatda bulganligi sababli ularni tahsir kuchi idishni xama kismiga buladi. Bosim 
kattaligi gaz yeki suyuklikni tashkil etuvchi zarralarni ichki energiyasini 
xarakterlaydi. Bosimni SI sistemasidagi ulchov birligi Paskalg’ bulib 1Pa = 1N/m
2
. 
Pa ga karali bulgan birliklar bilan bir katorda kgs/sm
2
, kgs/m
2
birliklar xam 
ishlatiladi [1].