Korxonaning tashkil topishi tarixi

5. Metal kesish dastgohlarini tanlash.
1.Tokarlik dastgohi : 16Б04А
2. Jilvirlash dastgohi: 3B12
3. Frezalash dastgohi: 6Д91
Tokarlik dastgohi 16Б04А
Parametrlar O’lchamlar, mm.

Eng katta ishlov berish diametri
Stanina	200
Support	115
Zagotovkaning eni bo’yicha	350
Rezba ochish qadami bo’yicha
Metrik	0,2-0,28
Dyumli	96-5
Modulli	0,1-1,4
Shpindelning tezliklari soni	t/s
Shpindelning aylanish chastotasi ayl/min	320-3200
Dastgohning quvvati, kvt	1,1
Dastgohning tashqi o’lchamlari
Eni	690
Bo’yi	1310
Balandligi	1360
Massasi , kg	1245

Jilvirlash dastgohi 3В12
Parametrlar O’lchamlar, mm.

Aylanuvchi zagatovkaning eng katta o’lchamlari, mm: diametr: uzunlik:	200 500
Tavsiya qilingan jilvirlash diametri, mm	60
Tavsiya qilingan ichki jilvirlash diametri, mm	25…50
Oldingi babkaning konus morze qiymati	№ 4
Jilvirtoshning eng katta o’lchamlari, mm	350×40×127
Ichki sirtni jilvirlash toshining diametrlari, mm	16; 32
Jilvirtosh shpindelining aylanishlar chastotasi, ayl/min	1900; 2720
Ichki jilvirlash vaqtida aylanishlar chastotasi, ayl/min	16750
Mahsulot shpindelining aylanish chastotasi, ayl/min	78…780
Dastgohning quvvati, kvt	5,5
Dastgohning tashqi o’lchamlari
Eni	2600
Bo’yi	1900

O’yish dastgohi 6Д91
Parametrlar O’lchamlar, mm.

Ishlov beriluvchi g’ildirak diametri	25…105
Ishlov beriluvchi tish moduli	1,5…4
Ishlov beriluvchi tishlar eni	60
Tish spiralining eng katta diametri	45
Tishga ishlov berishdagi o’tishlar soni	80…310
Mumkin bo’lgan kesish kuchi	120 kN
Dastgohning quvvati, kvt	13
Dastgohning tashqi o’lchamlari
Eni	2800
Bo’yi	1975

Asosiy parametrlar hisobi
6. Qo’yimlarni hisoblash.
Ø50 mm tashqi aylanish sirtiga ishlov berish.
=2( + +

Detal tipi va bazalash metodi	Eskiz	Hisoblash formulasi
Aylanish detallari, o’zi markazlovchi patronlarda tashqi diametri va toresi bo’yicha

T=0.8 mm;
Qo’yim aniqlashning hisobiy formulasi:
=0.8( ) Rz+h=600 mkm , =814 mkm
Qora yo’nish
Rz+h=600 mkm, =814 mkm
=2*1674 mkm
Qora jilvirlash
Rz=50 mkm, h=50 mkm, =814*0,06=49 mkm.
=2*165 mkm
Hisobiy o’lcham oxirgi o’lchamdan boshlab, har bir texnologik o’tish minimal qo’yimini qo’shib borish bilan aniqlanadi.
=50≈50 mm;
=50+0,33=50,33≈50,33 mm;
=50,33+3,348=53,678≈53,68 mm;
Hisobiy jadvalning mos grafasida zagatovkaga va har-bir texnologik o’tish uchun dopusklar qiymatlarini yozamiz. Eng kichik chegaraviy o’lcham grafasiga har bir texnologik o’tish uchun aniqlangan, mos qiymatlar yuqoriga yaxlitlangan holda kiritiladi. Yaxlitlash har bir o’tish o’lchami uchun berilgan dopuskning o’ndan bir qiymatlarida bajariladi. Eng katta chegaraviy o’lchamlar yaxlitlangan eng kichik o’lchamga shu o’tish dopuskini qo’shish orqali aniqlanadi:
=50+0,1=50,1 mm
=50,33+0,4=50,73 mm
=53,68+0,8=54,48 mm
Qo’yimnlarning chegaraviy qiymatlari 2 va 2 larni, mos ravishda oldingi va bajarilayotgan perexodlarning eng katta chegaraviy o’lchamlari farqi va eng kichik chegaraviy o’lchamlari farqini aniqlaymiz:
=54,48-50,73=3750 mkm
=50,73-50,1=630 mkm
=53,68-50,33=3350 mkm
=50,33-50=330 mkm
Bajarilgan natijalarni hammasi jadvalga keltiriladi. Umumiy qo’yimlar va oraliq qo’yim yig’indisi ko’rinishida hisblanadi.
=630+3750=4380 mkm
=330+3350=3680 mkm
Bajarilgan hisoblar to’g’riligini tekshiramiz:
- =3750-3350=400 mkm
=800-400=400 mkm
- =630-330=300 mkm
=400-100=300 mkm

Ø50 sirtiga ishlov berishdagi texnologik o’tishlar.	Qo’yim elementlari, mkm				Hisobiy qo’yim, mkm		Hisobiy o’lcham,mkm		Dopusk T, mkm		Chekli O’lchamlar, mm			Qo’yim-larning chegaraviy qiymatlari
	Rz	h
Zagotovka	600		814	-		_		53,678		800		53,68	54,48		-	-
Qora yo’nish	50	50	49	700		2*1674		50,33		400		50,33	50,73		3350	3750
Qora jilvirlash	10	20	30	42		2*165		50		100		50	50,1		330	630
Jami:															3680	4380

Val-shesternya detalining ishlov beriladigan sirtlari uchun qo’yimlar va dopusklar.

Sirt	O’lcham	Qo’yim, mkm		Dopusk
		Jadvaliy	hisobiy
1	Ø45 mm	2,5	-	±0,4
2	Ø45×60 mm	2,5	-	±0,4
3	Ø60×5 mm	2,5	-	±0,4
4	Ø80×80 mm	3,0	-	±0,6
5	Ø60×5 mm	2,5	-	±0,4
7	Ø45×60 mm	2,5	-	±0,3

7.Kesish ma’romlarini belgilash va hisoblash.
Kesish ma’romlarini belgilashda ishlov berish turi va xarakteri, kesish asbobi o’lchamlari va uning kesuvchi qismi materiali, zagotovka materiali va holati,jihoz turi va holati hisobga olinadi.Kesish ma’romlari odatda quyidagi tartibda belgilanadi. Kesish chuqurligi t: qora ishlov berishda imkon qadar max t qiymati belgilanadi. Surish s: qora ishlov berishda dastgoh-moslama-kesish asbobi detal tizimi bikrligi va mustahkamligi, dastgoh yuritkichi quvvati, qattiq qotishmali plastinka mustahkamligi va boshqa cheklovchi omillarni hisobga olib , imkon qadar max s surish qiymati tanlanadi.
Kesish tezligi v har bir ishlov berish turi uchun jadvallar bo’yicha aniqlanadi.
Ø45×60 mm
Qora yo’nish
t=3 mm s=0,8mm/ayl T=60min
= * * =K_g( )ⁿ =0,522 =1,4 =0,8 =392 MPa =-1 K_g=1
= * * =0,522*1,4*0,8=0,585
= = ;
= 223 ayl/min;
Mexanik ishlov beruvchi dastgoh xarakteristikasidan deb qabul qilamiz.
= = =66 mm/min
Jilvirlash
t=2 mm; =0,45 mm/min; T=60 min.
=50 mm/min; ; ; ; =
= =388 ayl/min
=380 ayl/min;
= mm/min
Ø60×5 mm
Qora yo’nish
t=3 mm s=0,8mm/ayl T=60min
= * * =K_g( )ⁿ =0,522 =1,4 =0,8 =392 MPa =-1 K_g=1
= * * =0,522*1,4*0,8=0,585
= = ;
= 223 ayl/min;
Mexanik ishlov beruvchi dastgoh xarakteristikasidan deb qabul qilamiz.
= = =66 mm/min
Ø80×80 mm
Qora yo’nish
t=4,5 mm s=1 mm/ayl T=60min
= * * =K_g( )ⁿ =0,522 =1,4 =0,8 =392 MPa =-1 K_g=1
= * * =0,522*1,4*0,8=0,585
= = ;
= 148 ayl/min;
Mexanik ishlov beruvchi dastgoh xarakteristikasidan deb qabul qilamiz.
= = =64 mm/min
Toza yo’nish
t=1 mm s=0,8mm/ayl T=60min
= * * =K_g( )ⁿ =1,537 =1 =1 =610 MPa =1,75 Kg=1
= * * =1,537*1*1=1,537
= = ;
= 2030 ayl/min;
Mexanik ishlov beruvchi dastgoh xarakteristikasidan 2000 deb qabul qilamiz.
= = =251,2 mm/min
Ø60×5 mm
Qora yo’nish
t=1 mm s=0,8mm/ayl T=60min
= * * =K_g( )ⁿ =1,537 =1 =1 =610 MPa =1,75 Kg=1
= * * =1,537*1*1=1,537
= = ;
= 2030 ayl/min;
Mexanik ishlov beruvchi dastgoh xarakteristikasidan 2000 deb qabul qilamiz.
= = =251,2 mm/min
Ø45×60 mm
Qora yo’nish
t=3 mm s=0,8mm/ayl T=60min
= * * =K_g( )ⁿ =0,522 =1,4 =0,8 =392 MPa =-1 K_g=1
= * * =0,522*1,4*0,8=0,585
= = ;
= 223 ayl/min;

Mexanik ishlov beruvchi dastgoh xarakteristikasidan deb qabul qilamiz.

= = =66 mm/min
Jilvirlash
t=2 mm; =0,45 mm/min; T=60 min.
=50 mm/min; ; ; ; =
= =388 ayl/min
=380 ayl/min;
= mm/min
Frezalash uchun:
mm o’yiq
t=6 mm; S=0,2 mm/ayl; T=60 min.
=1,1 =0,7 =1,1
= ;
= =658 ayl/min;
500 ayl/min ;
= = =19 m/min.
4-sirtdagi tishli gardish uchun:
t=5mm; S=0,18 mm/ayl; T=60 min. T_z=1 minut, n=1200 ayl/min
=1,2 =0,7 s=0,18*0,7=0,126 mm/ayl
1200 ayl/min ;
= = =200 m/min.


8.Texnik vaqt me’yorlarini hisoblash.
Texnik vaqt me’yori yalpi va seriyali ishlab chiqarish sharoitlarida hisobiy-analitik uslub yordamida aniqlanadi.
Seriyali ishlab chiqarishda donali-kalkulyatsiyaviy vaqt me’yori
= ,
Formula bilan aniqlanadi.
Yalpi ishlab chiqarishda esa donali vaqt me’yori
,
Formula yordamida aniqlanadi. Bu yerda -tayyorlash-yakunlash vaqti, min; n-sozlanadigan partiyadagi detallar soni, dona; -asosiy vaqt, min; -yordamchi vaqt, min. Yordamchi vaqt – alohida amallarni bajarishga sarflangan vaqtlar yig’indisidan tarkib topadi: ; -detalni o’rnatish va yechib olishga sarflangan vaqt, min; -detalni mahkamlash va bo’shatishga sarflangan vaqt, min; -boshqarish usullariga sarflanadigan vaqt, min; -detalni nazorat qilish uchun sarflanadigan vaqt, min; -ish joyiga xizmat ko’rsatish vaqti = , min; - dam olish va shaxsiy extiyojlar uchun tanaffuslar vaqti, min.
Tokarlik operatsiyasi uchun:
Ø45×60 mm Qora yo’nish.
; n= 210 ayl/min; s=0,8 mm/ayl; L=l+ ;
Bu yerda: l-detal ishlov beriladigan sirt uzunligi;
-keskichning kirish masofasi; - keskichning chiqish masofasi. L=58mm
=0,203 min
Ø60×5 mm Qora yo’nish.
=0,571 min
Ø80×80 mm Qora yo’nish.
=1,45 min
Toza yo’nish.
=0,123 min
Ø60×5 mm Qora yo’nish.
=0,571 min
Ø45×60 mm Qora yo’nish.
=0,571 min
Umumiy vaqt
Jilvirlash operatsiyasi uchun:
Ø45×60 mm
=0,561 min
Ø50×144 mm sirt
=2,3 min
Ø45×60 mm
=0,561 min
Umumiy vaqt
Frezalash operatsiyasi uchun:
4-sirtdagi tishli gardish uchun:
=7,88 min
6-sirtdagi shponka uchun:
=1,2 min
Umumiy vaqt
Tokarlik operatsiyasi uchun .
;
=3,5 min; ; =0,1 min =0,094 min; =0,21 min; =0,19 min; k=1,5;
;

= =3,5+0,891=4,4 min;
; n=2010 ta;

Jilvirlash operatsiyasi uchun .
;
=3,3 min; ; =0,23 min =0,06 min; =0,23 min; =0,25 min; k=1,5;
;
= =0,746+1,155=1,901 min;
; n=2010 ta;

Frezalash operatsiyasi uchun .
;
=9 min; ; =0,3 min =0,1 min; =0,16 min; =0,13 min; k=1,5;
;
= =9+1,035=10 min;
; n=2010 ta;

Xulosa
Ma’lumki xozirgi kunda mashinasozlik sohasi jadal rivojlanib bormoqda. Mashina ishlab chiqarish uchun detal va uzellar kerak bo’ladi. Biz detall ishlab chiqish uchun kerak bo’ladigan barcha ko’nikmalarni kurs ishi bajarish davomida o’rganib oldik. Biz bu vaqt davomida detallga ishlov berib bo’lguncha davrni bilib oldik. O’zi zagotovkadan detal hosil bo’lishini biz to’qqiz bo’lakka bo’lib o’rgandik. Biz kurs ishini bajarish davomida turli xil stanoklarni ishlashi va zagotovka olish usulini tanlashni o’rganib oldik. Bu kurs ishida menga po’lat 40X materialidan yasalgan Kallakning konstruksiyasini ishlab chiqdim. Buning uchun detalning qirralari qay holatda va uning qanday tuzilganini bilgan holda unga ishlov berish dastgohlarini tanlab olamiz va uning ishlov berish davridagi surish, kesish tezligi, kesish chuqurligiga bog’liq holda ishlab chiqariladi.
Biz bu ishlarimiz davomida olgan barcha ma’lumotlarimizga tayangan holda malakali ishchi hodim yordamida zagotovkadan yo’naltiruvchi detalining berilgan dopusk va berilgan sirt tozaligi bo’yicha ishlab chiqishimiz mumkin. Xulosa qilib aytganda kurs ishi davomida o’zimizning bilim darajamizni yanada oshirib oldim desam adashmagan bo’laman.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1. Горбацевич А.Ф., Шкред В.А. Курсовое проектирование по технологии машинастроения:[Учебное пособие для машиностроит.Спец Вузов].-4-е изд., перераб. И доп.-Мн.:Выш Школа.1983.256 с., ил.
2. Режими резания металлов. Справочник/Под ред. Ю.В. Барановского. -3- е изд., пер. и доп. –М.:Машиностроение, 2003. -944 с.
3. B.A.Sabirov, O.X. Xojayev , F.X.Mavlonov “Mashinasozlikda texnologik jarayonlarni loyihalash “ Texnika oliy o’quv yurtlari uchun o’quv qo’llanma. UrDU Urganch 2018., 85 b.