Kreativ fikrlash nima?

soat 9:00dan boshlab Toshkent shahridagi “Gulshan” Madaniyat 
va istirohat bog’I hududida o’tkaziladi. 
“PISA tadqiqotlarida kreativ fikrlashni 
baholash doirasi“ nomli qoʻllanma nashrdan 
chiqdi 
15:27 17 Avgust 2020 
Jamiyat
 
356 0 
Kreativ fikrlash insonga XXI asr jamiyatida muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun 
kerakli boʻlgan muhim kompetensiyalardan biridir. “XXI asr koʻnikmalari” yoki “XXI 
asr kompetensiyalari” deb ataladigan bu kompetensiyalar muttasil oʻzgarib 
borayotgan, biz bilgan kasblar yoʻqolib, yangi mutaxassisliklar paydo boʻlayotgan, 
globallashgan, mavjud maʼlumot hajmi har soniyada bir necha barobarga oshib 
borayotgan, raqamlashgan jamiyatda moslasha olish va oʻz oʻrnini topish uchun 

---

juda muhimdir. Bu kompetensiyalar kognitiv koʻnikmalarning yuqori darajada 
rivojlangan boʻlishini, jumladan, mantiqiy fikrlash, solishtirish, tahlil va sintez, 
muammolarga yakka tartibda va jamoa boʻlib nostandart yechimlar topa olish 
qobiliyatlarini taqozo qiladi. Bu koʻnikmalarni rivojlantirish esa, oʻz navbatida, 
anʼanaviy kontentga asoslangan pedagogika va baholash usullaridan chekinib, 
kompetensiyaga asoslangan oʻqitish va baholashni joriy qilishni talab qiladi. 
Oʻzbekiston 2022-yilda ilk bor qatnashishi kutilayotgan PISA xalqaro baholash 
dasturi oʻquvchilarning oʻqish, matematik va tabiiy-ilmiy savodxonligi bilan bir 
qatorda, kreativ fikrlashini ham baholaydi. Kreativ fikrlashni rivojlantirish va 
baholash uchun esa birinchi navbatda bu domenning oʻzini tushunish, uning ilmiy 
asoslarini tadqiq qilish lozim. 
Oʻzbekiston Respublikasi Xalq taʼlimi vazirligi tomonidan tayyorlangan “PISA 
tadqiqotida kreativ fikrlashni baholash doirasi” nomli adabiyot aynan kreativ 
fikrlash domenining komponentlarini, kreativ fikrlash domeniga taʼsir qiluvchi 
omillarni xalqaro tadqiqotlarga tayangan holda 
ochib berilgan
. Xususan, kreativ 
fikrlash deganda nima tushunilishi, kreativ fikrlashning qay darajada kontent va 
boshqa domenlarga bogʻliqligi, taʼlim jarayonida kreativ fikrlashning rivojlanishiga 
taʼsir qilishi mumkin boʻlgan ijobiy va salbiy omillar batafsil yoritilgan. Shubhasiz, 
kreativ fikrlash domenining ilmiy asoslarini tushunish pedagoglarga taʼlim 
jarayonida oʻquvchilarining kreativ faoliyatini ragʻbatlantirish uchun samarali 
metod va texnologiyalarni tanlashda katta yordam beradi. 
Mazkur adabiyotning yana bir muhim jihati – kreativ fikrlashni tekshirishga 
qaratilgan PISA test topshiriqlari namunalari, ularning tavsifi, unda tekshiriladigan 
kompetensiyalar va baholash mezonlari keltirilganligidir. Bu esa bevosita PISA 
dasturida qabul qilingan kreativ faoliyatni baholash mexanizmlarini tushunishda 
katta koʻmak boʻlib xizmat qiladi. Oʻqituvchilar shu singari topshiriqlarning qanday 
ishlashini bevosita tahlil qilib, tushunib, oʻz darslariga kiritish imkoniyatiga ega 
boʻladilar. 
Taʼlim jarayonida funksional va kreativ kompetensiyalarni rivojlantirish va ularni 
baholashga qaratilgan manbalar, afsuski, oʻzbek tilida juda kam. Mavjud manbalar 
asosan kontent pedagogikasiga asoslangan boʻlib, ular, yuqorida aytilganidek, har 
doim ham XXI asr kishisi ehtiyojlarini hisobga olmaydi. 

---

Koʻpchilikning xorijiy tildagi manbalardan foydalanish imkoniyati yoʻqligini hisobga 
olsak, mazkur adabiyot pedagoglar va taʼlim sohasi vakillari uchun qimmatli manba 
boʻlib xizmat qiladi. 
Eslatib oʻtamiz, qoʻllanma hududiy malaka oshirish markazlari, hududiy 
boshqarmalar, 348 ta xalqaro tadqiqotga tayyorgarlik koʻrishga yoʻnaltirilgan 
tayanch maktablari hamda tegishli tashkilotlarga begʻaraz tarqatiladi. 
“Daryo”ni Telegram’da o‘qing! 
Join!
 

 

Mahalliy
 

Dunyo
 

Texnologiyalar
 

Madaniyat
 

Avto
 

Sport
 

Foto
 

Uzum uz!
 

Qo‘ziqorin
 

Arxiv
 

