Креатив фикрлаш ш. МирзиёЕв Бугун биз давлат ва жамият ҳаётининг барча соҳаларини тубдан янгилашга қаратилган инновацион ривожланиш йўлига ўтмоқдамиз

Ijodiy fikrlovchi bu quyidagilarni bajarishga qodir bo’lgan kishidir:
✓fikrlar orasidagi mantiqiy aloqalarni tushunish;
✓ fikrlarni qisqacha va aniq shakllantirish;
✓ argumentlarni aniqlash, tahlil qilish va baholash;
✓ qarorning ijobiy va salbiy tomonlarini baholash;
✓ gipotezaga qarshi dalillarni baholash;
✓ fikrlashda nomuvofiqliklar va keng tarqalgan xatolarni aniqlansh;
✓ muammolarni muntazam ravishda tahlil qilish;
✓ g’oyalarning dolzarbligi va ahamiyatini aniqlash;
✓ o’zining e’tiqodi va qadriyatlarini isbotlash;
✓ o’zining fikrlash qobiliyatini aks ettirish va baholash.
Kreativ fikrlashni shakllantiruvchi shaxsiy omillar

• Konvergent fikrlash muammoga yechim topish uchun izlanishning an’anaviy va mantiqiy strategiyasini qo‘llash, anglash va to‘plangan ma’lumotlarga asosan qaror qabul qilish qobiliyati.
• Divergent fikrlash - muammolarga avval taklif etilmagan, yangi, g‘ayrioddiy yoki hayratlanarli javob topishdir.
• Insonda bilim qanchalik ko‘p bo‘lsa va u sohaga oid turli ma’lumotlarning bir-biriga bog‘liqligini yaxshiroq tushunsa, kreativ g‘oyalarni kashf etish imkoniyati kattaroq bo‘ladi.
• Ko‘pgina kreativ odamlar fikrlashga ishtiyoqmand bo‘lib, ‘tajribalarni o‘rganishga’ va ‘bilim olishga’ ochiqlik fazilatlariga ega.
• Ijodkor va yaratuvchan insonlar “sa’y-harakat qilishga o‘zlarida xohish-istak topa oladigan” insonlar. Ijodkor insonlar uchun xos bo‘lgan yetakchi xususiyatlardan biri sabr-matonat .

Yunon faylasufi Suqrot (miloddan avvalgi 469-399) ““bir marta” o’rganilmagan hayot yashashga arzimaydi”, - degan edi. Odamlar va hayvonlar o’rtasidagi bir katta farq bu bizning o’zimizni aks ettirish qobiliyatimizdir. Biz hayotimizning maqsadi va mazmunini tekshirib ko’rishimiz va shunga qarab o’zimizni o’zgartirishimiz mumkin.
Kreativ va tanqidiy fikrlash tushunchalari hamda ta’riflari Tanqidiy fikrlash ba’zan juda ziddiyatli deb o’ylashadi. Ba’zi odamlar tanqidiy fikrlash boshqalarni doimo tanqid qilishni anglatadi, deb o’ylashadi, bu to’g’ri emas. Ammo bu tushunmovchilik, tanqidiy fikrlash faqat buzuvchi kuch emas. Birinchidan, yomon g’oyalarni rad etish orqali biz haqiqatni topishda yaxshiroq bo’lamiz. Ikkinchidan, tanqidiy fikrlash odamlarni doimo tanqid qilishimizni anglatmaydi.
Boshqa odamlar haq bo’lsa, biz rozi bo’lmasligimiz mumkin va boshqa odamlar noto’g’ri bo’lsa, tanqidiy fikrlash bizni yo’l qo’yilgan xatolarni tan olishga yordam beradi, ammo biz ularni ochiqchasiga qoralashimizga to’g’ri kelmaydi. Ba’zida xatolarga yo’l qo’yilmaydi. Ba’zan biz xushmuomala bo’lishimiz kerak, ba’zan esa odamlarni ularni tanqid qilish bilan emas, balki boshqa bilvosita vositalar yordamida yaxshiroq mulohaza qilishga yordam berishimiz mumkin, masalan, maslahat va takliflarni berish. Tanqidiy fikrlovchi qarama-qarshilikka emas, balki xushyoqar va samimiy bo’lishi mumkin.