L. R. Ayrapetyans, A. A. Pulatov

45

kiritish usuli birmuncha murakkab usul hisoblanadi. Bu usulda quyidagi elementlarning bajarilishiga qafiy amal qilish zarur (11-rasm). Bulan tpning qoq rtasiga zarba berish; tp tashlashning nisbatan pastligi (0,5 m gacha); zarba beruvchi qlni orqaga nisbatan qisqa harakatlantirish; kuchli (tezkor) va «aldamchi» (sekin) zarbalar berish. Hujum zarbasini 2 yl bilan bajarish mumkin: tri (trga nisbatan tri turgan holda) va yon tomon bilan (trga nisbatan).

Yuqoridan yon tomon bilan tp kiritish. Yuqoridan yon tomon bilan tp kiritish usulida yinchi trga nisbatan yon tomon bilan oyoqlarini tizzadan bukkan holda turadi (12-rasm). Tp 1 m gacha balandlikda yelka ustiga tashlanadi. ng ql bilan zarba berilganda, u pastdan orqaga harakatlanadi, bunda yelka pastga tushirilib, gavdaning oirligi ng oyoqqa tkaziladi. Zarba beruvchi ql orqadan-yuqoriga yoy byicha harakatlantirilib, zarba amalga oshiriladi. Gavda chapga buriladi va oirlik kuchi chap oyoqqa kchiriladi. Bu harakat zarbaning kuchini oshirishga xizmat qiladi.

/ /

/



12-rasm.

Sakrab tp kiritish. Hozirda sakrab tp kiritish usuli keng qllanilmoqda. Bu usulning asosi orqa (himoya) zonadan hujum zarbasini berishga xshashligi sababli uning mohiyati quyiroqda yoritiladi.

46

4.1.4. Hujum zarbalari

Hujum zarbasi - jamoaning hujum harakatini yakunlovchi samarali usul hisoblanadi. Bu harakatlar trning yuqori qismidan balandda amalga oshiritadi. Chunki undan pastroqda amalga oshirilgan hujum harakatlarining samarasi juda pastdir.

Hujum zarbalari yna!ishiga kra quyidagicha farqlanadi: tri ynalish byicha (bunda zarba berilgan tp ynalishi hujumchining yugurib kelish yna!ishiga mos tushadi) va ynalishni zgartirib (bunda zarba berilgan tp ynalishi hujumning yugurib kelish ynalishiga mos tushmaydi).

Tpning uchish tezhgiga qarab hujum zarbalari quyidagicha farqlanadi: zarba beruvchi qlni orqaga nisbatan qisqa harakatlantirish bilan kuchli (tezkor), kaftli (tezlanishli) va aldamchi (sekin). Hujum zarbasini tri (trga tri turgan holda) va yon tomon bilan (trga nisbatan) bajarish mumkin.

Tri hujum zarbasi berish 4 fazada bajariladi: yugurib kelish; sakrash; tpga zarba berish; qnish (13-rasm).



13-rasm.

z navbatida, bu fazalar ham bir qancha mikrofazalarga blinadi. Yugurib kelish fazasida hujumchi ikkita asosiy vazifani hal etadi: balandroq sakrashga erishish va tpning uchish tezligi, ynalishini tri aniqlash. Bunda hujumchi birinchidan, bir-ikki «qidiruvchi» qadamlar qiladi (tpni tezligi va ynalishini aniqlash maqsadida) va ikkinchidan, sakrash uchun yugurish tezligini oshiradi. Sakrash fazasida

47

hujumchi tovondan oyoq uchiga tomon katta qadam tashlab harakat qiladi, oxirgi qadamda oyoqlar juftlanadi, qllar orqa tomonga harakatlantiriladi. Oyoqlar tizza qismida, gavda esa tos-son bimida bukiladi. Keyin esa qllar oldinga-yuqoriga silkitiladi, oyoqlar tayanchdan uziladi, gavda oldinga bir oz egilib, vertikal holatga keltiriladi. Zarba beruvchi qlning kafti bosh orqasiga tib ketmasligiga va tirsak yelkadan bir oz yuqorida blishiga e’tibor berish lozim.

Zarba berish fazasida - ng (yoki chap) ql tirsak bimida trilanib, yuqoriga-oldinga chziladi. Zarba qorin, kkrak, qJ mushaklarining ketma-ket va keskin qisqarishi bilan bajariladi. Bunda zarba beruvchi ql kafti tpning orqa-yuqorisiga uriladi. Zarba kuchi taktik vazifani hal qilish bilan belgilanadi. Boshlanich rgatish bosqichida hujum zarbasining kuchiga emas, balki uning z vaqtida berilganligiga va ynalishiga e’tibor qaratish zarur.

Qnishda hujumchi oyoqlarini bukíb yerga tushadi, chunk* bu holatda tayanch-harakat apparati shikastlanishining oldi olinadi va keyingi yin harakatlarini bajarishga qulay sharoit yaratiladi.

Jamoa hujumini faqatgina tri hujum zarbalari bilan yakunlash kifoyaqilmaydi.

Shuning uchun hozirgi zamon voleybolida tp ynalishini zgartirib bajariladigan hujum zarbalari ahamiyatliroqdir (14-rasm).

14-rasm.