Labaratoriya –22 Mavzu: Pascalda sodda shakllar chizish. Ishning maqsadi

---

labaratoriya –22 

 

Mavzu: Pascalda  sodda shakllar chizish. 

Ishning maqsadi:

 Pascalda sodda shakllar chizish bo’yicha bilimlarga ega bo’lish.       

NAZARIY QISM 

Modullar  kompilatsiyasi.  TPda  modulni  o‘z  ichiga  oluvchi  diskdagi  faylni  nomi  bilan  uning  UNIT  

so‘zidan  keyin  keluvchi  nomlar  bir  xil  bo‘lishi  shart.  Yuqoridagi 

misol

da    modul  –  fayl  nomi    Cmplx.pas 

bo‘lishi shart.  Modulni kompilatsiya qilish natijasida diskda ‘tpu’ kengaymali obyekt kodli fayl hosil bo‘ladi. 

Jumladan Cmplx.pas nomli modul kompilatsiyadan keyin Cmplx.tpu fayli hosil bo‘ladi.  

TPda  modullarni  yoki  modullardan  foydalanuvchi  programmalarni  kompilatsiya 

qilishning uchta rejimi mavjud bo‘lib, ular modullar bilan qanday bog‘lanishi bilan bir - biridan 

farq  qiladi:    Compile    rejimida  –  foydalaniladigan  barcha  modullar  ‘tpu’  fayl  ko‘rinishida 

bo‘lishi kerak; Make rejimida – oxirgi kompilatsiyadan keyin tahrir qilingan barcha modullar 

qaytadan  kompilyatsiya  qilinadi  va  asosiy  programmaning  ishchi  fayliga  kiritiladi;  Build 

rejimida – foydalaniladigan barcha modullar qaytadan kompilyatsiya qilinadi. 

Standart  modullar.

 

Foydalanuvchi  yaratadigan  modullardan  tashhari    TP  standart 

modullarga ega. Bular System, Dos, Printer, Graph, Overlay va boshqa modullar. Bu modullar 

Turbo.tpl  faylida  saqlanadi.  System  moduli  barcha  programmalarga  avtomatik  ravishda 

qo‘shiladi. 

CRT  moduli.

 

CRT  abbreviaturasi  "Elektron  nur  trubkasi"  mazmunini  bildiradi. 

Haqiqatan  ham,  CRT  modulida  matn  ma’lumotni  ekranga  chiqarish,  ekran  darchalarini 

boshharish, ekrandagi belgilarni va kursorni boshharishning maxsus protsedura va funksiyalari 

aniqlangan. Bu moduldagi protsedura va funksiyalar kodi uncha katta bo‘lmasdan-3 Kb tashkil 

qiladi va u TURBO.TPL-sistemaviy kutubxona tarkibiga kiradi. 

 

Quyida CRT moduliga kiruvchi asosiy protsedura va funksiyalarni keltiramiz: 

 

Window(X1,Y1,X2,Y2:byte)

-ekranda  joriy  darchani  aniqlash.  Window  protsedurasi 

bajarilgandan  keyin  ekran  ustida  bajariladigan  barcha  amallar  ekranning  X1,  Y1,  X2,  Y2 

koordinatalari  bilan  berilgan  qismiga  taalluqli  bo‘ladi.  Satr  va  ustunlar  hisobi  (kursorni 

joylashtirish uchun) yangi joriy darcha koordinatasiga nisbatan aniqlanadi va (1,1) koordinatali 

yangi  darchaning  chap  yuqori  burchagini  ko‘rsatadi.  Ekranning  darchadan  tashhari  qismi 

programmaning ta’sir doirasidan tashharida bo‘ladi. 

 

Shuni  ta’kidlash  kerakki,  Window  protsedurasi  chaqirilganda  koordinatalar  "absolut" 

qiymatida,  ya’ni  ekranning  real  koordinatalari  bo‘yicha  beriladi  (oxirgi  matn  darchasi 

koordinatasi bo‘yicha emas). 

Variantlar 

Quyidagi masalalar yechimini 

Pascal 

dasturlash tilidagi dasturi tuzilsin: 

 

---

1-misol. 

uses GraphABC  moduli 

yordamida ushbu chizmani yasovchi 

dastur tuzing. Line(x1, y1,x2 ,y2)  

va Circle(x,y,r)   protseduralari 

yordamida ushbu chizmani hosil 

qiling. 

 

2-misol.

   Line(x1, y1,x2 ,y2) to’g’ri 

chiziq chizish protsedurasi 

yordamida uchburchak chizing. 

 

3-misol. 

Circle(x,y,r)  

protsedurasi yordamida ushbu 

chizmani hosil qiling.