Laboratoriya ishi № O‘zgarmas tok elektr zanjirini tekshirish

---

LABORATORIYA ISHI № 1.
 
O‘ZGARMAS TOK ELEKTR ZANJIRINI TEKSHIRISH. 
1.Ishni maqsadi. 
Murakkab chiziqli o‘zgarmas tok elektr zanjirini qismlarga ajratib 
tekshirish va ulardagi tok, kuchlanish miqdorlarini hisoblash usullarini o‘rganish. 
2.Nazariy tushunchalar. 
Elektr energiya manbai, iste’molchilari va ulovchi simlardan 
tuzilgan zanjir 
elektr zanjiri
deyiladi. Elektr zanjirini asosiy elementlariga EYuK manbaasi, 
energiya iste’molchilari va elektr energiyani o‘tkazuvchi simlar, nazorat va boshqaruv asboblari, 
shuningdek o‘zgartiruvchi qurilmalar ham kiradi. Elektr zanjirlari tarmoqlanmagan (oddiy) va 
tarmoqlangan (murakkab) bo‘ladi. Elektr zanjirlarini hisoblashdan asosiy maqsad tokni zanjir 
tarmoqlarida qanday taqsimlanganligini aniqlashdir. Bu vazifa Om va Kirhgof qonunlaridan 
foydalanib topiladi. Quyida oddiy elektr zanjiri sxemasi keltirilgan. Bir necha energiya manbayi, 
iste’molchilari va berk
Oddiy elektr zanjiri (a) va prinsipial sxemasi (b) manba, istemolchi, kalit, ampermetr, ulovchi 
simlar. 
konturlardan iborat elektr zanjiri 
murakkab elektr zanjiri
deyiladi, 
tarmoq, tugun
va 
konturlar
bilan tavsiflanadi. 
Tarmoq
elementlari ketma-ket ulangan hamda, bir hil qiymatdagi tok qiymatiga 
ega bo‘lgan zanjir qismi. 
Tugun
uch yoki undan ortiq tarmoqlarni birlashgan qismi. 
Kontur
bir 
necha tarmoq larni yig’indisidan iborat bo‘lgan berk zanjir. Murakkab zanjirlari hisoblash kontur 
toklari, tugun kuchlanishi, ekvivalent generator, ustma-ustlash usulidan foydalanib Om va Kirxgof 
qonunlarini tadbiq etish orqali amalga oshiriladi.

3.Ishni bajarish tartibi. 
1.Rasmdagi printsipial sxema bo‘yicha zanjir yig’iladi. 2.Yig’ilgan zanjir tarkibidagi 
elementlarini ta’rifi o‘rganiladi.

3.Yig’ilgan zanjir tarkibidagi manbaalarni turlari o‘rganiladi.
  
А 
Е 
Л 
К 
б) 

---

Murakkab 
elektr zanjiri 
O‘z-o‘zini tekshirish savollari.
1.Oddiy elektr zanjiri nima? 2.Murakkab elektr zanjiri nima?
3.Kontur, tugun, tarmoqni ta’riflang? 4. Elektr zanjirini hisoblash usuli qanday?