Лаборатория иши №1

Nazariy ma’lumotlar 
Vodorod xloridning suvdagi absorbsiyasi hosil bo‘layotgan xlorid 
kislotasining harorati ko‘tarilishi bilan boradigan jarayondir. Haroratning oshib 
borishi bilan birga xlorid kislotasining yuzasidagi bug‘ning bosimi ham orta boradi.
Vodorod xlorid va suv bug‘laridan iborat bug‘ning bosimi atmosfera bosimiga
tenglashganda kislota qaynab ketadi va suvning bug‘lanishi yuqori darajaga yetadi. 
Adiabatik sharoitda suvning bug‘lanishiga sarflanadigan issiqlik HCI ning suyulish 
issiqligi bilan to‘ldiriladi va shu asnoda kislotaning konsentratsiyasi uzluksiz orta 
boradi. Qaynayotgan kislota harorati esa dastlab 110
0
С ko‘tariladi va 
konsentratsiyasi 20,24% gacha yetadi. (bosim 101325 Н/м
2
yoki 760 mm simob 
ust.), so‘ngra kamayadi. Tarkibida 20,24% HCI bo‘lgan kislota HCI va H
2
O ning 
doimiy qaynaydigan aralashmasi hisoblanadi. 
Agar HCI ning gaz fazasidagi porsial bosimi doimo qaynaydigan aralashma 
ustidagi (yuzasidagi) HCI bosimidan oshib ketsa, kislotaning konsentratsiyasi 
20,24% ga yetadi va yanada oshib boraveradi, qaynash harorati esa pasayadi. Shu 
sababli HCI gazining miqdorini oshirib borishi adiabatik sharoitda kislota 
konsentratsiyasining ortib borishiga sabab bo‘ladi. 
Vodorod xloridni qaynayotgan suvga yuborilganda absorberdan chiqib 
ketayotgan gaz dastlab suv bug‘laridan iborat bo‘ladi, ammo kislota 
konsentratsiyasining ortib borishi bilan chiqayotgan gaz tarkibida HCI gazining 
miqdori ham ortib boraveradi. Shuning uchun bitta absorberda konsentrlangan 
kislota olinayotganda bir qism vodorod xlorid absorbsiyalanmay qoladi. 
HCI ni to‘liq yuttirish uchun gazni suvga qarama-qarshi bir necha absorberlar 
orqali yuborish yoki ichida tarelkalar, nasadkalar bor absorberlardan foydalanish 

---

21 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. Ana shundagina absorberlardan chiqib ketayotgan gaz 
faqat suv paridan iborat bo‘ladi.