Laboratoriya mashg‘uloti Mavzu: Intakt hayvonlarda statik va statokinetik reaksiyalarni tekshirish soat Tonik reflekslar

Tajriba o‘tkazish tartibi. Dengiz cho‘chqasi maydonga joylashtiriladi va uning holati o‘rganiladi oldingi va orqa oyoqlari bukilgan, boshi ko‘tarilgan. Dengiz cho‘chqasi maydoncha bilan birga joyidan tez yuqoriga, dam pastga ko‘tarilib, tushiriladi. Bunday sharoitda uning gavda, bosh, oyoqlarining to‘g‘rilanadi, gavdasi va boshi ko‘tariladi. Tushishning oxirida to‘satdan to‘xtatilsa, oyoqlari bukiladi, boshi va gavdasi tayanch sathga (taxtachaga) yopishadi. Ko‘tarilgan esa yuqorida ko‘rsatilgan reflektor reaksiyalar teskari tartibda almashinadi.

Dengiz cho‘chqasi yuqoriga ko‘tariladi va havoda ushlab turiladi: uning oyoqlari yarim bukilgan va osilgan holda bo‘ladi. Keyin tezlik bilan yerga qarab harakat paytida hayvonning oldingi va orqa oyoqlari uzatiladi va oldinga cho‘ziladi, panjalari esa yelpig‘ichsimon yoziladi. Bu – qo‘nish refleksidir.

Agar quyon va dengiz cho‘chqasi stolga joylashtirilib, ular olg‘a, tez harakatlantirilsa, ularning oyoqlarida ham xuddi shunday holat yuz beradi.

Ish anjomlari: aylanuvchi kursi, katta voronka, suvli jom, baqa.

Tajriba o‘tkazish tartibi. 1. Baqaning notekis aylanma harakati paytida hosil bo‘lgan statokinetik reflekslar harakteri kuzatiladi. Buning uchun u aylanuvchi kursiga o‘tkaziladi, ustidan katta voronka yopiladi va tezda aylantiriladi. Aylanishning dastlabki davrida musbat burchak tezlanish ta'siri ostida baqaning boshi aylanishga nisbatan qarama-qarshi tomonga buriladi. Bosh ketidan shu tomonga tana ham qayriladi. Ayrim hollarda musbat burchak tezlanishi baqaning aylanma hakatga qarama-qarshi tomonga o‘rmalashi kuzatiladi. Aylanma harakat to‘xtagandan so‘ng, baqaning pozasi dastlabki holatga keladi.

2. Baqa suvi bor jomga tushirilib, jom aylanuvchi kursiga joylashtiriladi. Aylanma harakat vaqtida baqaning harakatga qarama-qarshi tomonga suzishi kuzatiladi.

Nazorat uchun savollar.

1. 
   Statik reflekslar nima?
   
2. 
   Statokinetik reflekslar nima?
   
3. 
   Uzunchoq miya va uning funksiyalari.
   
4. 
   O‘rta miya va uning funksiyalari.
   
5. 
   Oraliq miya va uning funksiyalari.
   
6. 
   Miyacha va uning funksiyalari.
   
7. 
   Keyingi miya (miya ko‘prigi) va uning funksiyalari.
   
8. 
   Vegetativ nerv tizimi va uning tuzilishi, qismlari.
   
9. 
   Vegetativ nerv tizimining funksiyalari.
   
10. 
    Parasimpatik va simpatik nerv tizimlari haqida ma’lumot.