Laboratoriyalar mavzulari

Ishni bajarish tartibi:
1.Eruvchan saqlagich va issiqlik relelarini tuzilishi va ishlashi bilan tanishiladi.
2.Pasport koʻrsatkichlari yozib olinadi.
3.Misol tarzida biron bir elektrodvigatel uchun eruvchan saqlagich quymasi tanlab olinadi va xisob qilinadi.
4.Eruvchan saqlagichni elektrodvigatellar orqali tarmoqqa ulanib ularni ishlashi tekshirib koʻriladi.
5.Ishga xulosa yoziladi.
Nazorat savollari.
1.Eruvchan saqlagichlarni tushuntiring?
2. Eruvchan saqlagichlarni turlari va ishlatilish soxasini ayting?
3.Eruvchan quyma nima, u qanday tayyorlanadi?

LABORATORIYA ISHI № 7

MAVZU: «ELEKTR MASHINA KUCHAYTIRGICHI O‘ZGARMAS TOK MOTORI» TIZIMINI MODELLASHTIRISH VA TADQIQ QILISH.


Ishdan maqsad: Buyruq apparati va mikrokontrolyorlarni tadqiqotlash, VS-10 tipdagi vaqt asosida rejalashtirilgan dasturli buyruq apparati tuzilishi, ishlash printsipini oʻrganish va ularni sxemalari bilan tanishish.
Kerakli jihozlar, asboblar va materiallar: PROTEUS dasturi, ARDUINO platformasi, Ampermetr, Voltmetr, 555 elementi, rele, qarshilik, sig’im, o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok elektr dc motori, power va kuchlanish oyoqlari.
Nazariy qism: Elektromexanik buyruq apparati qurilmalariga misol qilib dasturli relelarni olish mumkin. Ular dasturli boshqarish tizimlarida qoʻllaniladi. Bunda perfolenta berilgan dasturni ta’minlovchi xisoblanadi (12-rasm). U ijrochi organni ulash-uzish vaqti va uni davomliligi belgilash uchun xizmat qiladi. Masalan, ulanish vaqti davomiyligini va vaqtini, perforatsiya teshigini uzunligi va lentani yoritkich va fotorezistor F orasidagi tezligi (boshqarish signali beradigan) bilan aniqlanadi.


7.1-rasm. Topshirish perfolentasiga misol.

Gidravlik va pnevmatik buyruq apparatlarida berilgan miqdor prujinalardagi zoʻriqishlarni, toʻsiq va qopqoqlar xolatlarini, zolotniklarni boshqaruvchi oʻtish kesim yuzalarini oʻzgartirish orqali bajariladi. Dasturli qurilmalarni afzalligi shundaki, ular ishlab chiqarish jarayonlarini oʻta aniq, tez va sifatli bajaradi. Bunday qurilmalarni dastur-topshiriq organlari, sinxron elektrodvigatellar yordamida bajariladi. Bu tajribada biz VS-10 tipdagi vaqt asosida rejalashtirilgan dasturli buyruq apparati qurilmani koʻrib chiqamiz. Dasturli qurilmani funktsional sxemasi quyidagi chizmada keltirilgan.

VS-10 markali vaqt relesi sinxron elektromator asosida tuzilgan boʻlib, uning oʻqiga 6 ta yumaloq plastinka oʻrnatilgan. Xamma plastinka mustakil 60⁰ li sektorda 1 dan 30 minutgacha rejalashtirilgan boʻlib, 1 ta gayka yordamida maxkamlanadi.

7.2-rasm.VS-10 markali buyruq apparati qurilmaning funktsional sxemasi.

Bunda elektrlashgan kontaktlarni, strelka ulab yoki oʻchirib qoʻyadi. Dasturli qurilmalar uzoq masofadan elektr energiya vositasida ob’ekt koʻrinib turadigan joylarda, kabelь va ochiq xavo liniyalari yordamida toʻg’ridan-toʻg’ri magnit yurgizgichlar orqali boshqariladi. Buning uchun xamma ob’ektlarga aloxida maxsus aloqa liniyalari tortiladi. Asosiy elementlarga elektromagnit tizimlar, biriktiruvchi liniyalar va ijro etuvchi mexanizmlar kiradi.