ЛойиҳА Ҳисоб иши

2. Keskir turdagi qiyshiq chiziqli ayrisi bo‘lgan oddiy strelkali o‘tkazgichni loyihalashtirish va uning hisob-kitobi

Strelkali o‘tkazgich temir yo‘l izining eng muhim elementi hisoblanadi. Poyezdlar harakati xavfsizligini ta’minlash ko‘p jihatdan strelkali o‘tkazgich elementlarini to‘g‘ri tanlash va hisoblashga bog‘liq. Geometriya hisobi yordamida strelka elementlarining chiziqli o‘lchamlari va burchak parametrlari, krestovina qismi, strelkali o‘tkazgichning o‘q () o‘lchamlari, o‘tkazgich egri chizig‘ining ordinatalari, rels qismlari uzunligi va strelkali o‘tkazgich epyurasi komponovkasi uchun zarur o‘lchamlar belgilanadi.

Strelkali o‘tkazgich asosiy parametrlari va elementlarining hisob-kitobi ularga qo‘yiladigan talablar, hamda dalil-isbotini topgan ma’lumotlarga asoslanadi (2).


2.1. O’tkazish egri chizig‘i egri chiziqli ayrisi radiusini va ayri boshlang‘ich burchagini aniqlash



1-rasm. Strelka elementlarini aniqlash uchun hisob-kitob sxemasi

Magistral yo‘llarning asosiy (bosh) izlari uchun ekspluatatsiyaning zamonaviy va istiqboldagi shart-sharoiti talablariga keskir turdagi qiyshiq chiziqli ayrisi bo‘lgan, Ro va R - ikki radiusli strelkali o‘tkazgichlar eng mos tushadi (1-rasm) (2). Shu sababli mazkur uslubiy ko‘rsatmada strelkaning faqat ana shu konstruksiyasi ko‘rib chiqiladi.

Keskir turdagi qiyshiq chiziqli ayrisi bo‘lgan, ikki radiusli Ro>R strelkali o‘tkazgichlarda, ayri Ro egriligining radiusini, uning boshi – A nuqtasidan ayrining N1N kesimi uning kallagi - Vr ning to‘liq eniga teng bo‘lgan N nuqtasiga qadar yo‘lovchilarga komfortabellilikni ta’minlash shartidan kelib chiqib, ya’ni ayri boshida to‘satdan yuzaga keladigan markazdan qochirma tezlanishning berilgan qiymati - jo ga ko‘ra hisoblab topilishi mumkin.
(2.1)
Bunda: Vb – loyihalanayotgan strelkali yon izga o‘tkazgich bo‘yicha berilgan harakat tezligi, m/s;
Jo – to‘satdan yuzaga keladigan so‘ndirilmagan markazdan qochirma tezlanishning yo‘l qo‘yiladigan qiymati, m/s², vazifaga binoan qabul qilinadi.
Ayrining egriligi radiusi R ni N nuqtasidan ayri oxiridagi B nuqtasiga qadar quyidagicha deb olish mumkin:


(2.2)

Bu yechimning maqsadga muvofiqligi shunday izohlanadi: AN uchastkasida ayri urilish va kinetik energiyaning urilish (zarb) tufayli yo‘qotilishi yuz beradi. Ayri va o‘tkazgich egrisi bo‘ylab bundan keyingi harakat chog‘ida doimiy ta’sir qiladigan gorizontal so‘ndirilmagan tezlanish ayri boshidagi Jo ga nisbatan kattaroq bo‘lishi mumkin.

O’tkazgich egrisi radiusi Rc odatda ayrining ikkinchi qismi radiusiga teng bo‘ladi.
R_c=R ; (2.3)

Ayrining boshlang‘ich burchagi βn kinetik energiyaning zarbga yo‘qotilishini cheklash shartidan kelib chiqib aniqlanadi:

sinβ_n (2.4)

Bu yerda: W – g‘ildirak rebordasi va ayri o‘zaro urilgandagi kinetik energiya yo‘qotilishining berilgan yo‘l qo‘yiladigan qiymati, m/s, vazifaga binoan qabul qilinadi;

δ_max – g‘ildirak ayriga urilganida ramali rels ishchi qirrasi va g‘ildirak toji o‘rtasidagi maksimal yo‘l qo‘yiladigan oraliq,
(zazor), δ _max =0,036 m [1]
δ _max =0,030 [9,162] :
sin β_n=0,02073644
cos β_n=0,9997849769
β_n=0,0207379269 rad;
β_n=1.1881956878gradus;


βn burchak qiymati konstruksiya nuqtai nazaridan 0,333333 darajadan (yoki 0,0005818 rad) kam deb qabul qilinishi mukin emas.
Agar βn qiymati (2.4) formula bo‘yicha hisob-kitoblar natijasida 0,333333 darajadan kichik bo‘lib qolsa, u holda boshlang‘ich βn burchakni ayrining yetarli darajadagi mustahkamligini ta’minlash shartidan kelib chiqib, 0,333333 darajaga teng deb belgilash va Ro ni quyidagi formulaga binoan qayta hisoblash talab etiladi:


, (2.5)
Bu yerda: βn – boshlang‘ich burchakning qayta qabul qilinadigan qiymati;
Βu – g‘ildirak tojlarining yonlama yo‘l ayrisiga urilish burchagi, quyidagi formulaga binoan aniqlanadi:


(2.6)
Ro ning (2.6) formula bo‘yicha hisoblash aniqligi 1 mm gacha. Keyingi hisob-kitoblarda Ro qiymatini (2.6) formulasi bo‘yicha aniqlangan qiymatga binoan olish talab etiladi.