M a ‘ ruza №5 topografik karta va plastrreplA

Karta nomi	Sonli masshtab	So‘zli masshtab
Masshtab aniqligi
Besh yuzli Mingli Ikki mingli Besh mingli O‘n mingli Yigirma mingli Ellik mingli YUz mingli Ikki yuz mingli Uch yuz mingli Besh yuz mingli Millionli	1 : 500 1 : 1 000 1 : 2 000 1 : 5 000 1 : 10 000 1 : 25 000 1 : 50 000 1 : 100 000 1 : 200 000 1 : 300 000 1 : 500 000 1 : 1 000 000	1 sm da 5 m 1 sm da 10 m 1 sm da 20 m 1 sm da 50 m 1 sm da 100 m 1 sm da 250 m 1 sm da 500 m 1 sm da 1 km 1 sm da 2 km 1 sm da 3 km 1 sm da 5 km 1 sm da 10 km	0,05 0,1 0,2 0,5 1 2,5 5 10 20 30 50 100

4. Topografik kartalarning nomenklaturasi.

Topografik kartalarni varaqlarga bo‘lish, hamda bu varaqlarni belgilash, ya’ni ularga nom berish sistemasi nomenklatura deyiladi.

Topografik kartalarining nomenklaturasi 1:1000000 masshtabli karta nomenklaturasiga asoslangan. 1:1000000 masshtabli karta varag‘ining o‘lchami meridian bo‘yicha 4° va parallel bo‘yicha 6° ga teng. Kartaning varaqlariga nom berish uchun ekvatordan qutblarga tomon 4° dan parallel o‘tkazilib - qator, 180° li meridiandan boshlab 6° dan meridianlar o‘tkazilib - kolonnalar hosil qilinadi.

Qatorlar ekvatordan qutblarga tomon lotin alvafitining bosh xarflari (A dan Z gacha), kolonnalar esa 180° li meridiandan boshlab 1 dan 60 gacha arab raqamlari bilan belgilanadi. SHunda 1:1000000 masshtabli karta har bir varag‘ining nomenklaturasi qatorni belgilovchi harf va kolonna nomerini ko‘rsatuvchi raqamdan iborat bo‘ladi. Masalan, Toshkent shaxri joylashgan varaq (trapetsiya) ning nomenklaturasi K-42 bo‘ladi.

SHakl 20
1:500000 masshtabi karta varag‘ining nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:1000000 masshtabli karta varag‘ini 4 teng bo‘lakka bo‘lamiz.

1:200000 masshtabli karta nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 36 teng bo‘lakka bo‘lib I - XXXVI gacha belgilab olamiz.

1:300000 masshtabli karta varag‘ining nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:1000000 masshtabli karta varag‘ini 9 ta teng bo‘lakka bo‘lamiz I - IX gacha belgilab olamiz.

1:100000 masshtabli karta varag‘ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun, 1:1000000 masshtabli karta varag‘ini 144 teng bo‘lakka bo‘lamiz va 1-144 belgilab olamiz.

1:100000 masshtabli topografik kartaning nomenklaturasi barcha yirik mashtabli topografik kartalar va planlarning nomenklaturasi uchun asos qilib olingan

SHakl 21
1:50000 masshtabli karta varag‘ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:100000 masshtabli karta varag‘ini 4 ta teng bo‘lakka bo‘lamiz; (A, B, V, G) - K-42-102-B.

1:25000 masshtabli karta varag‘ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:50000 masshtabli karta varag‘ini 4 ta teng bo‘lakka bo‘lamiz; (a, b, v, g) - K-42-102-B-b.

1:10000 masshtabli karta varag‘ini nomenklaturasini keltirib chiqarish uchun 1:25000 masshtabli karta varag‘ini 4 ta teng bo‘lakka bo‘lamiz (1, 2, 3, 4) - K-42-102-B-b-3.

SHakl 22

SHakl 23

SHakl 24

1:5000 va 1:2000 nomenklaturasi 1:100000 - 256 ta teng bo‘lakka bo‘lsak - 1:5000 kelib chiqadi. (K-42-102 (132));

1:2000 ni keltirish uchun 1:5000 ni 9 ta teng bo‘lakka bo‘lamiz ( a, b, v, g, d, e, j, z, i) K-42-102 (132-d).

Karta masshtabi	Kenglik	Uzunlik	Nomenklatura
1:1000000 1:500000 1:300000 1:200000 1:100000 1:50000 1:25000 1:10000 1:5000 1:2000	4° 2° 1°20ў 40ў 20ў 10ў 5ў 2ў30І 1ў15І 0ў25І	6° 3° 2° 1° 30ў 15ў 1ў30І 3ў45І 1ў52,5І 0ў337,5І	K-42 K-42-G K-42-IX K-42-XX K-42-102 K-42-102-B K-42-102-V-g K-42-102-V-a-3 K-42-102(132) K-42-102(132-d)

Nazorat savollari:

1. Nomenklatura nima?

2. Topografik kartalarini matematik elementlari

3. Topografik kartalarni geografik elementlarni

4. Topografik kartalarni erdamchi elementlari

5. Karta va plan urtasidagi asosiy farq
Adabiyotlar:

1. Muborakov X.M., Axmedov S. Geodeziya i kartografiya. - T.: O‘qituvchi,

2002.–234 b.

2. SH.K. Avchiev, S.A Toshpulatov. Injenerlik geodeziyasi. Ukuv kullanma.

T: TAKI, 2002

3. A.S.Suyunov. Geodeziya. Ukuv kullanma Samarkand. SamGASI, 2006

4. Qo‘ziboev T., «Geodeziya» - Toshkent, :O‘qituvchi,1975 y.