Маданиятнинг барча ўзига хосликлари киради

Янги Капедония ва Луайоте ороллари халқлари.

Франция томонидан мустамлакага айлантирилган Янги Каледония сургун ҳудудга айланди. Яъни сургун қилинганларнинг барчаси Янги Каледонияга келтирилган. Кўпчилик қулоқлар сургун муддати тугаганидан сўнг ҳам ушбу оролда қолганлар. Плантация ва конларда ишлаш учун ўтган асрнинг 90 йилларида Осиё мамлакатларидан ишчиларни, хизматчиларни олиб келадилар. Осиё ва Европадан кўчиб келганларни сонига қарамай, бу ернинг туб аҳолиси 2/5 ташкил этади. Антропологик жиҳатдан улар австролоид ирқига мансуб. деҳқончиликда сунъий суғориш кенг қўлланилган. Турар жойлари доира шаклида бўлган. Фиджи халқлари. Охирги юз йиллар мобайнида Фиджи архипелагининг этномаданий қиёфаси тубдан ўзгарди. Аҳолиси 600 мингдан ортиқ. 1874 йилга келиб Фиджи архипелаги Буюк Британиянинг мустамлакасига айланади. Европаликлар бу ерда плантациялар ҳосил қилдилар. Шакарқамиш ишлаб чиқаришни йўлга қўйдилар. Хўжаликда фиджиликларнинг асосий экини кокос пальмаси эди.Улар ҳамон доирасимон кулбаларда яшайдилар. 1970 йилга келиб Фиджи ўз мустақиллигини қўлга киритди.

Полинезия халқлари.
Полинезия халқларининг антропологик типига тананинг қоралиги, баланд бўй, жингалак сочлар, қалин тукли, юзи ўртача анча энли бурун хос. Полинезия тиллари австронезия оиласининг шарқий океан гуруҳи океан тармоғига киради. 40 яқин полинезия халқлари мавжуд. кўп сонли этнослардан; маори – зоо минга яқин самоа – 222, тонга – 94, гавайяликлар – 120, таитяликлар – 82.
Океаниянинг майдони 4 нуқта билан чегараланган. Тинч океани харитасида у 62 млн. кв.км. эгаллайди. Қуруқлик яъни ороллармайдони 1.232 минг кв.км. (яъни океан майдонидан 50 марта кам.)
1. Янги Зеландия – 265 минг км
2. Гонга архипелаги 150
3. Қадимги мустақил Ғарбий Самоа, бу ерда 150 минг киши истиқомат қилади, шундан: 90% самоаликлар, 9% метислар, немец ва Янги Зеландия ҳам мавжуд.
4. Мустақил Тувалу давлати.
Хўжалиги Полинезияликларнинг асосий хўжалиги бу қўл деҳқончилиги ва балиқчилик бўлган. Асосий экинлари какос пальмаси, нон дарахти, банан, таро, янс, батаб, қовоқ, кабачки. Қуроллари ёғоч қозиқ, ҳозирда эса темир белкурак. Уй ҳайвонлари: ит, чўчқа, товуқ. Ҳозирда эса бошқа ҳайвонлар ҳам пайдо бўлган. Янги Зеландияда эса хўжаликнинг асосий тармоғи қўйчиликдир. Полинезияликлар ҳаётида асосий ролни балиқчилар эгаллайди. Улар яхши ҳунармандлардир. Улар турли-туман маҳсулотларни ишлаб чиқарадилар. Дарахтдан ҳар ҳил буюмлар, сумка тўшамалар тўқийдилар. Тикувчилик умуман мавжуд эмас, кулолчилик ривожланмаган. Улар метални ҳам билишмаган. Улар ажойиб денгиз сузувчилари бўлган. Ҳозирга қадар полинезияликлар асосан қишлоқларда яшайдилар. Анъанавий уйлари устун кўринишига эга тўғри тўртбурчак ёки овал шаклида. Уй деворлари асосан барглар тўқилган. Ҳозирги кунда кўпчилик полинезияликлар европа услубидаги уйларда яшайдилар. Кийимлари асосан боғичдан иборат, юбка ҳам мавжуд. Кийимларни тикишда ўсимлик толалари ўт, қуш терилари ва парларидан фойдаланадилар. Улар севимли безаклари бу гул тақишдир. Ижтимоий қатлами жуда чуқур илдиз отган. Барча архипелагларда уруғ йўлбошчилари мавжуд эди. Элита қатлам эса (ариклар, арийлар, алинлар). Машҳур оилаларни оролларда энг яхши ерлари бўлган. Жамиятнинг асосий бўғини бу патриархал оила эди. XIX асрнинг бошларига келиб бир қатор полинезия халқларида илк синфий давлатлар вужудга кела бошлаган (гавайяликларда, таитияликларда, тонгаликларда). Аммо аввалги ижтимоий тузум ҳам сақланиб қолган. Миланезиядаги каби, уларда ҳам “мана” мавжуд эди. Ҳозирда аҳолининг кўпчилиги христианлашган. Полинезияликлар анча билимли халқ эди. Уларда ўзига хос 4-5 йиллик мактаб таълими мавжуд бўлган. Пасха ороли аҳолиси ўзининг ёзувларини кашф этган. Мусиқа ва тасвирий санъат яхши ривожланган эди.