Mashinasozlik texnologiyasi fakulteti mashinasozlik texnologiyasi kafedrasi mashinasozlik texnologiyasi

2.Ishlab chiqarish va texnologik jarayonlar strukturasi to`grisidagi asosiy tushunchalar.
Ishlab chiqarilayotgan maxsulotni shu korxonada tayyorlash yoki ta'mirlash uchun barcha ishlab chiqarish qurollari va odamlar xarakatlarining yigindisi ishlab chiqarish jarayoniga kiradi. Ishlab chiqarish jarayonining tarkibiga maxsulotni tayyorlash va yigish, sifatni nazorat qilish, saqlash va tayyorlash davomidagi barcha xarakatlar, ish joyini va uchastkaning ta'minlashini va xizmat vazifasini tashkil etish, ishlab chiqarishning barcha bo`limlarini boshqarish xamda ishlab chiqarishni xar tomonlama texnik jixatdan tayyorlash ishlari kiradi. Ishlab chiqarishni texnik jixatdan tayyorlamasdan turib rasional ishlab chiqarish jarayonini tashkil qilish mumkin emas.
Ishlab chiqarishni texnik jixatdan tayyorlash. Bu jarayon quyidagilarni o`z ichiga oladi: konstruktorlik, texnologik va ishlab chiqarish jarayonini kalendar rejalashtirish.
Ishlab chiqarishni konstruktorlik jixatdan tayyorlash mashina konstruksiyasini ishlab chiqish va maxsulotning umumiy yigma chizmasini, uning aloxida detallarining va yigma elementlarining chizmalarini yaratish va ishlab chiqarishni kerakli konstruktorlik xujatlar bilan ta'minlashdir.
Ishlab chiqarishni texnologik jixatdan tayyorlash, ya'ni maxsulotni belgilangan muddatda, ko`rsatilgan sifatda, belgilangan xajmda va belgilangan xarajatlar bilan ishlab chiqarish uchun korxonani texnologik jixatdan tayyorlashni ta'minlovchi o`zaro bogliq bo`lgan jarayonlar yigindisi
tushuniladi.
Kalendar reja deb ishlab chiqarish jarayonini kam sarf bilan, kerakli xajmda va ko`rsatilgan muddatda maxsulot ishlab chiqarishga aytiladi.
Texnik jixatdan ishlab chiqarishni mas'uliyatli va ko`p mexnat sarflanadigan qismi texnologik loyixalashdir, uning ish xajmi umumiy texnik tayyorgarlik ish xajmining 30-40% ni tashkil qiladi (yakka tartibli ishlab chiqarishda). Seriyali ishlab chiqarishda bu ko`rsatkich 40-50% va ommaviy ishlab chiqarishda 50-60% ni tashkil qiladi; buning sabablari - texnologik jarayonni loyihalashda maxsulotning xajmini oshirish bilan uning ish xajmining xam oshishi, ya'ni seriyali va ommaviy ishlab chiqarishda texnologik xujjatlarning atroflicha sinchiklab taxlil qilib yozilishi va undan tashkari texnologik jixozlarning birmuncha murakkablashishi ta'sir kiladi. Aksariyat xolatlarda texnologik loyixalashning ish xajmi mashinaning konstruksiyasini yaratishdagi ish xajmiga boglik bo`ladi.

Машинанинг конструкциясини яратиш ва технологик жараённи лойихалашнинг иш хажми

1.1-жадвал

Махсулот	Машина конструкциясининг иш хажми		Технологик жараён ва жихозларни лойихалашнинг иш хажми
	Соат	Фоиз	Соат	Фоиз
Куприкли кран	10433	100	43710	420
Экскаватор СЭ-3	51575	100	54481	183
Занжирли трактор	125000	100	620000	496