Massalar ta’siri qonuni

Massalar ta’siri qonuni

Analitik reaksiyalar asosan qaytar reaksiyalardir, ya’ni bir vaqtda bir- biriga qarama-qarshi yo’nalishda boradigan reaksiyalardir

• Kimyoviy reaksiyalarning tezligi reaksiyalarga kirishadigan moddalar konsentratsiyasining vaqt birligidao’zgarishi bilan o’lchanadi

• Reaksuyaga kirishayotgan va reaksiya natijasida hosil bo’ladigan moddalarning konsentratsiyalari bir litrdagi mol miqdori bilan ufodalanadi, tenglamalarda moddalarning konsentratsiyalari o’rta qavs ichiga olib ko’rsatiladi. Demak to’g’ri reaksiya tezligini quyidagicha yozish mumkin

• Bunda v-to’g’ri reaksiya tezligi; K-to’g’ri reaksiyaning tezlik konstantasi, drb ataluvchi proporsionallik koeffitsiyenti
• Agar A va B moddalar konsentratsiyalari 1mol bo’lsa:

• Reaksiyaga kirishadigan har bitta moddaning konsentratsiyasi 1mol/l bo’lganda boradigan reaksiyaning shu sharoitdagi tezligi uning tezlik konstantasi deyiladi
• Teskari reaksiya tezligini quyidagicha yozish mumkin:

• Kimyoviy muvozanat harakatchan yoki dinamik muvoxanatdir
• Muvozanat holatida :

• Ikki konstantaning nisbati ham doimiy son bo’ladi, uni K bilan belgilab tenglamani quyidagicha yozish mumkin:

Umumiy holda:

Reaksiya uchun (m, n, p,g)-stexiometrik Koeffitsiyentlar muvozanat holatida:

Muvozanat konstantasi

• Muvozanat holatida reaksiya natijasida hosil bo’lgan moddalar molyar konsentratsiyalari ko’paytmasining reaksiya uchun olingan moddalar molyar konsentratsiyalari ko’paytmasiga bo’lgan nisbati berilgan temperaturada shu reaksiya uchun doimiy son bo’lib, muvozanat konstantasi deyiladi

Le-Shatelye prinsipi

• Kimyoviy muvozanat holatida turgan siatemaga biror tashqi ta’sir o’tkazilsa, unda muvozanat shu ta’sirning kamayishiga olib keladigan tomonga siljiydi

Massalar ta’siri qonunining analitik kimyodagi ahamiyati:

• 1. Kuchsiz elektrolitlarning dissotsiyalanish konstantasini hisoblash
• 2. Gidroliz konstantasini hisoblash
• 3. Kompleks birikmalarining konsentratsiya barqarorligini hisoblash
• 4. Yomon eriydigan cho’kmalarning hosil bo’lishini va ularning erishini hisobga olish
• 5. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari yo’nalishi

Cho’kma ishtirokidagi reaksiyalarning muvozanat konstantasi: