Matematik va tabiiy-ilmiy fanlar

• O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI OLMALIQ FILIALI “MATEMATIK VA TABIIY-ILMIY FANLAR” KAFEDRASI KATTA O’QITUVCHISI JUMAYEV MANNON NAFASOVICHNING UMUMIY VA NOORGANIK KIMYO FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI Olmaliq-2021

• 2-ma’ruza Mavzu: ATОM TUZILISHI.

• Ma’ruza rejasi:
• Atomning yadroviy tuzilishi
• Izotoplar, izobarlar va izotonlar.
• Yadro reaksiyalari.
• Atomlar spektri.
• Nurning kvant nazariyasi.
• Kvant mexanikasining nazariy asoslari.
• Elektron bulut.
• Shredinger tenglamasi.
• Kvant sonlar.
• Atomlarning elektron qavatlarini tuzilishi.

• ATOM NIMA?

Atom –kimyoviy moddalarning eng kichik bo’linmas zarrachasi.

• Atom –kimyoviy moddalarning eng kichik bo’linmas zarrachasi.

• Atom – musbat zaryadlangan yadro va manfiy zaryadlangan elektronlardan iborat elektroneytral zarracha. Hozirgi kunda 2000 dan ortiq atom fanga ma’lum.

• 1897-yilda J.Tomson tomonidan elektron kashf qilindi. 1901-yilda esa Tomson atom tuzilishining birinchi modelini taklif qildi. Tomson modeliga asosan atom musbat zaryadlangan sfera bo'lib, unda manfiy zaryadlangan elektronlar taqsimlangan. Sferaning yig'indi musbat zaryadi elektronlarning yig‘indi manfiy zaryadiga teng bo‘lib, atom sistemasi bir butun holda neytraldir.

• TOMSON

• Tomsonning atom modeli

Цель эксперимента Э.Резерфорда:

• Цель эксперимента Э.Резерфорда:
• проверить гипотезу Дж. Томсона на опыте. С точки зрения Резерфорда - частицы должны были легко "пробить" атом, похожий на пудинг и тем самым доказать справедливость модели атома Томсона.

• Эрнест Резерфорд
• (1871 – 1937)

• Alfa-zarra geliy atomi yadrosi bo‘lib, ikki proton va ikki neytrondan iborat. Rezerford va Tomas Royds 1909-yilda alfa-zarra zaryadi 2e ga teng ekanligini aniqlagan edilar. Rezerford o‘z modeli va Tomson modeli asosida sochilish burchagi 0ni nazariy hisobladi. Natijalarini tajriba natijalari bilan taqqosladi. Tomson modelida atomga tushgan alfa-zarra dastlabki yo'nalishidan ahamiyatsiz bo'lgan juda kichik burchakka og'adi, bu esa atom ichida elektr maydonining nisbatan kuchsiz ekanligini ko‘rsatadi. Rezerford atomida alfa-zarralarning dastlabki yo'nalishidan og'ish burchagi kattaligi kuzatiladi. Buning sababi atomning barcha musbat zaryadi +Ze kichik hajmda — yadroda to'planganligidir.