Mavzu: adabiy nutq va uning uslublari



Download 0,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/6
Sana03.06.2022
Hajmi0,53 Mb.
#631741
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
7. MAVZU. ADABIY NUTQ VA UNING USLUBLARI.

Me’yor tushunchasi 
Nutq madaniyati to„g„risida gap borar ekan, tabiiyki, nutqda so„zlarning 
o„rinli va o„rinsiz ishlatilishi to„g„risida ham bahs boradi. Qo„llangan til birligini 
to„g„ri yoki noto„g„ri deyilganda, albatta, ma‟lum bir o„lchov (mezon) ga 
asoslanishimiz tayin. Mana shu o„lchov (mezon) tilshunoslikda adabiy til me‟yori 


deb yuritiladi. Har bir lahjaning, so„zlashuv tilining, adabiy tilning o„z me‟yorlari 
bo„lganidek, nutqning alohida ko„rinishlari bo„lgan argolar, jargonlar ham o„z 
me‟yoriga ega.
Xususiy me’yorlar quyidagicha ko‘rsatiladi: 
1. Dialektal me‟yor. 
2. So„zlashuv nutqi me‟yori. 
3. Argolar, jargonlar me‟yori. 
4. Adabiy til me‟yori (adabiy me‟yor). 
Adabiy me‟yor. Ma‟lum bir hududda tarqalgan uzus imkoniyatlari o„sha 
hududda yashovchi aholi uchun istisnosiz tushunarli bo„ladi, ya‟ni aloqani yengil 
amalga oshirishga imkon beradi. Bu - tilning o„zi me‟yordan iboratligini 
ko„rsatadi. Me‟yor - tilning yashash shaklidir. 
Adabiy me‟yor uzusga asoslanadi, undan olinadi. Adabiy me‟yor adabiy til 
bilan birga tug„iladi, badiiy adabiyotning, xalq madaniyatining taraqqiyoti bilan 
rivojlanib, o„z qonun -qoidalarini mustahkamlab boradi.Adabiy me‟yor uzusdan 
olinganligi sababli hamma uchun tushunarli bo„ladi. Shuning uchun jamiyat 
taraqqiyotida muhim ahamiyat kasb etadi. Jamiyat a‟zolarini uyushtirishda, katta 
vazifalarga otlantirishda adabiy til, uning me‟yorlari jamiyat uchun nihoyatda 
zarurdir. 
O‘zbek adabiy tili me’yorlari ilmiy asarlarda quyidagicha tasnif qilinadi: 
1. Leksik - semantik me‟yor. 
2. Talaffuz – (orfoepik) me‟yor. 
3. Yozuv (grafika) me‟yori. 
4. Fonetik me‟yor. 
5. Aksentologik (urg„uni to„g„ri qo„llash) me‟yor. 
6. Grammatik (morfologik va sintaktik) me‟yor. 
7. So„z yasalish me‟yorlari. 
8. Imloviy me‟yor. 
9. Uslubiy me‟yor 
10. Punktuatsion me‟yor. 


Adabiy me‟yorning og„zaki va yozma ko„rinishlari mavjud bo„lib, og„zaki 
adabiy me‟yorning rivojlanishiga xalq qiziqchilari, askiyachilari, latifago„y xalq 
shoir - baxshilari katta hissa qo„shsalar, yozma adabiy me‟yorning shakllanishida 
belgilangan yozuv shakli asosida yozib qoldiriladigan yozma adabiyotning xizmati 
cheksizdir. Umuman olganda, adabiy til me‟yorini o„rganish yangi hodisa emas. 
Til me‟yori va adabiy me‟yor muammo sifatida nutq madaniyati ilmiy soha deb tan 
olingunga qadar ham o„rganib kelingan. Adabiy til me‟yori, uning shakllanish, 
rivojlanish, stabillashuv qonuniyatlari nutq madaniyati sohasining tekshirish 
obyekti hisoblanadi. 

Download 0,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish