Mavzu Gazlarning molekulyar-kinetik nazariyasi. Reja: Gazlarning molekulyar kinetik nazariyasi. Ideal g

Impuls ko‘chish koeffisienti orasidagi munosabat. Ko‘chish koeffisientlari orasidagi munosabatni aniqlash uchun issiqlik o‘tkazuvchanlik va qovushqoqlik koeffisientlari orasida oddiy munosabat
(5.29)
muhimdir. Shuningdek qovushqoqlik va diffuziya koeffisientlari:


ni taqqoslasak ulardan quyidagi bog‘lanish formulasini aniqlanadi.
(5.30)
Bu erda kinematik qovushqoqlik deyiladi va u son jihatdan diffuziya koeffisientiga teng ekan.
Ma’lumki, gaz truba bo‘ylab oqishida uning qatlamlarini tezliklari ko‘rsatilgandek taqsimlanadi va turbaning o‘rta qismida tezlik katta, devor yaqinlariga tomon tezlik kamaya boradi. Devorlarga bevosita tegib turgan qatlam tinch turadi. Gazni bunday oqishida impuls, gazning tezligi eng katta bo‘lgan markaziy qatlamdan tezlik kichik bo‘lgan qatlam oqimlariga beriladi. Bu prosess xarakat miqdorining o‘zgarish bilan bo‘lgani sababli gaz o‘zini xuddi unga biror kuch (ichki ishqalanish kuchi) ta’sir qilayotgandek tutadi.
Gaz xarakatining tezligi X o‘qi yo‘nalishida o‘zgrayotgan bo‘lsin va X o‘qining yo‘nalishi gaz xarakat tezligi yo‘nalishiga perpendikulyar deylik (14.1-rasm). Bu holda X o‘qqa perpendikulyar yo‘nalishda xarakat tezligi barcha nuqtalarda birday bo‘ladi, Ya’ni tezlik faqat X ning funksiyasidir. Tajribani ko‘rsatishicha X o‘qqa perpendikulyar 1 sm² yuzdan 1 s ichida olib o‘tilgan xarakat miqdori L quyidagicha tenglama bilan ifodalanadi:
(5.31)
bu erda tezlikning X o‘qi bo‘ylab gradienti bo‘lib, tezlikni X - o‘qi bo‘ylab o‘zgarishini bildiradi. -Minus ishorasi ismpulsning tezlik kamayotgan yo‘nalishda ko‘chishni bildiradi.  - koeffisienti gazning qovushqoqlik koeffisienti yoki gazning ichki ishqalanish koeffisienti deb ataladi. Ko‘p hollarda  - koeffisient dinamik qovushqoqlik koeffisienti deb ataladi. Shuningdek kattalik kinematik qovushqoqlik koeffisientidan farq qiladi,