Mavzu: Ilmiy ijod falsafasi



Download 1,32 Mb.
Sana02.02.2022
Hajmi1,32 Mb.
#426111
Bog'liq
Ilmiy ijod falsafasi. (4)


Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti Samarqand Filiali
Falsafa
Zoirbek Bosimov
Mavzu: Ilmiy ijod falsafasi.
REJA: 1. Fan – faoliyat. Ilmiy izlanish faoliyati, uning o`ziga xos jihatlari. 2. Ijod. Ilmiy ijod. 3. Ilmiy ijodning ma`naviy-ruhiy omillari.
4. Ilmiy ijod metodologiyasi fanining boshqa fanlar bilan aloqasi.
5. Falsafaning ilmiy ijoddagi vazifasi.
Fan – ilmiy bilimlar tizimi. Fan – faoliyat. Fan – olamni bilish usuli. Fan – faoliyat “Fan – faoliyat” hozirgi zamon jamiyatida amalga oshirilgan ta`lim tarbiya jarayonida o`z ifodasini topadi. “Fan – faoliyat” ilmiy bilimlarni qo`lga kiritishga yo`naltirilgan faoliyat hisoblanadi. Bu faoliyat ilmiy ijod deb yuritiladi. Ilmiy ijod bilan shug`ullanuvchilar olimlar (izlanuvchilar), tadqiqotchilar.
Ilmiy izlanish faoliyatining o`ziga xos jihatlari Ilmiy bilimlarni ishlab chiqishga yo`naltirilgan faoliyat ilmiy izlanish (ilmiy ijod) deb yuritiladi.
  • Ilmiy izlanish jamiyat taraqqiyoti talablaridan kelib chiqadi.
  • Ilmiy izlanish - ilmiy izlanish faoliyatining o`ziga xos ko`rinishi hisoblanadi.
  • Ilmiy izlanish sub`ekti – ijodkor inson.
  • Ilmiy izlanish natijalari – qadriyat hisoblanadi.
  • Ilmiy bilimlar jamiyat taraqqiyoti va inson kamolotining muhim omili hisoblanadi.
  • Ilmiy izlanish natijalari ilmiy tushuncha, ilmiy g`oya, qonun va nazariyalarda aks etadi.
  • Ilmiy izlanish- dinamik jarayon. Ilmiy bilimlar rivoji fan mazmunida aks etadi.
  • Ilmiy izlanish ilmiy bilish metodlaridan foydalanishni taqozo etadi.

Ijod. Ilmiy ijod Ijod – insonning fan, madaniyat, texnika va boshqa sohalarda ijtimoiy ahamiyatga ega bo`lgan yangilik yaratish faoliyati. Inson ijodiy faoliyatining mohiyati, qonuniyatlarini evristika fani o`rganadi. Ijodning badiiy, ixtirochilik, texnik, ilmiy turlari mavjud. Ilmiy ijod insonning ma`naviy faoliyatining murakkab ko`rinishi. Ijod olamdagi narsa hodisa jarayonlarning mohiyati, qonuniyatlari haqidagi bilimlarni qo`lga kiritish jarayoni. Bu 2 (ikki) tipdagi bilimlarda o`z ifodasini topadi. Ilmiy bilimlar: gipoteza, qonun, nazariya… Ilmiy bilish metodlari ishlab chiqiladi. Ilmiy izlanishdan ko`zda tutilgan maqsad – yangi ilmiy bilimlarni qo`lga kiritish. Ilmiy ijod – olamni ratsional o`rganish va o`zlashtirish, olamda amal qiladigan qonunlarni ochishga yo`naltirilgan bilish jarayoni .
Ilmiy ijodning ma`naviy-ruhiy omillari Ilmiy ijodning ma`naviy-ruhiy omillari:- zehn; - tafakkur;- ijodiy tafakkur;
- tasavvur /xayolot/;
- ilhomlanish; - intuitsiya. Zehn – insonning ob`ektga qiziquvchanligi ifodasi hisoblanadi. Bu o`z navbatida narsa, hodisalarning muayyan tomonlariga alohida e`tibor qaratishda, tomonlari, xususiyatlarini to`g`ri fahmlay olishda namoyon bo`ladi. Fikrlash (tafakkur) – bilishning ratsional bosqichi hisoblanadi. Fikrlash jarayonida predmet hodisalarning muhim tomonlari, xossa-xususiyatlari aniqlanadi. Ijodiy tafakkur – ilmiy ijodda muhim o`rin tutadi. Ijodiy tafakkur olam (tadqiqot ob`ekti)ni o`zgacha – “aql ko`zi bilan ko`rish”, uning mohiyatini anglashda namoyon bo`ladi. Tasavvur – hissiy bilim shakli. Tasavvur biluvchi sub`ekt faolligining o`ziga xos ko`rinishi.
Tasavvur ko`rinishlari: reproduktiv tasavvur; konstruktiv (ijodiy) tasavvur.
Konstruktiv tasavvur tadqiqot ob`ektini “o`zgacha”, yangicha nazar bilan qarash Konstruktiv yoki ijodiy tasavvur - ob`ektni kelajakda kutilishi mumkin bo`lgan holatning namoyon bo`lishi. Ijodiy tasavvur (hayolot) ijodkorda o`ziga xos ruhiy holat – ilhomlanishda o`z aksini topadi. Ijodiy fikrlash, xayolot, ilhomlanish yaxlit ijodiy faoliyat tarzida kechadi. Intuitsiya - ijodkor insonga xos haqiqatni mantiqiy dalillar yordamisiz bevosita anglab olish qobiliyati. Bu holat – “oldinda ko`rish”, “to`satdan anglash”.
ADABIYOTLAR: 1. J.Tulenov, S.Komilova, S.Valiyeva, M.Rustamova. Ilmiy ijod metodologiyasi. Magistratura yo`nalishi uchun ma`ruza matnlari. –T.: 2002-y., 3-10-betlar.
2. Bilish falsafasi. /gnoseologiya/–T.: “Universitet” nashriyoti, 2005 y., 155-69-betlar.
3. Soifnazarov, Niktchinko, B.Qosimov. Ilmiy ijod metodologiyasi, - T.: “Yangi asr avlodi”, 2004 y., 9-28-betlar. 4. Y.Raximov, A.O`tamurodov. Fanning falsafiy masalalari. /Fan falsafasi/.-T.: 2005-y., 150-155-betlar. 5. Е.В.Ушаков. Введение в философию и методологию науки. Учебник-Москва, изд., “Экзамен” г., 2005 , 37-46- стр. 6. А.М.Нoвиков, Д.А.Новиков. Методология и научного исcледования. - Москва, 2010 г., 61-166- стр. 7. Ж.ТуленовМетодология научного творчества. –T.: 2001 г., 5-20- стр. 8. Философские проблемы методологии науки. –T.: Институт философии и права, 2006 г., 30-37- стр.
9. Falsafa. Ensiklopedik lug‘at. - T.: O’zbekiston milliy ensiklopediyasi. Davlat ilmiy nashriyoti, 2010 y.
Download 1,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish